Η εικονική φιλία είναι κατάμεστη από ψέματα και για τούτο μη αληθινή!

Ὅπως καὶ νὰ τὸ κάνουμε, καλοί μου φίλοι, ἡ εἰκονικὴ φιλία ἔχει καὶ αὐτή της τὴν πλευρά, ποὺ εἶναι μάλιστα καὶ ἀπ’ τὶς πλέον χαρακτηριστικές της, τὴν ὁποία ἀξίζει νὰ τὴν δοῦμε …

* * *

Ἔγραψε κάποιος σὲ ἱστοσελίδα: «Ἀκόμη κι ἂν βρεῖς ἄτομα μὲ κοινὰ ἐνδιαφέροντα, πολὺ δὲ περισσότερο μὲ χαρακτῆρα καὶ τρόπο σκέψης παρόμοιο μὲ τὸν δικό σου, μπορεῖς νὰ τὰ ἐμπιστευτεῖς;»

Καὶ μία φοιτήτρια ἔγραψε στὸ Facebook: «Ναί, θέλω νὰ σᾶς ἐκμυστηρευτῶ… Ἀλλὰ ποιοὶ εἶστε ἐσεῖς ποὺ θὰ σᾶς “ἐκμυστηρευτῶ”; Τί ξέρω γιὰ σᾶς, ὥστε νὰ σᾶς ἀνοίξω τὴν καρδιά μου; Κι ἂν τὸ κάνω, θὰ λέω τὴν ἀλήθεια ἢ θὰ λέω ὅ,τι μοῦ φαντάζει ἐμένα πιὸ ἐντυπωσιακό, ὥστε νὰ εἶμαι ἀρεστὴ σὲ σᾶς εἴτε καὶ σὲ μένα; Κι αὐτὸ εἶναι συν­ηθισμένο!»

Καὶ γιατί ὅλα αὐτά; Μὰ γιατί οἱ ἠλεκτρονικὲς φιλίες εἶναι γεμάτες ψέματα! Ἀρχίζουν, διατηροῦνται καὶ διαγράφονται πάντοτε μὲ τὰ ψέματα!!

Ἄρα τὸ χαρακτηριστικό τους γνώρισμα ποιὸ εἶναι; Τὸ ἴδιο τὸ ψεῦδος! Κι ὅμως τῆς πραγματικῆς φιλίας γνώρισμα εἶναι ἡ εἰλικρίνεια σὲ ὅλα, ἡ ἀλήθεια. Διαφορετικά, μπορεῖ μὲν νὰ προχωρήσει κάπως, πολὺ γρήγορα ὅμως θὰ τελειώσει. Τί διαφορά!

* * *

Πραγματικὰ στὶς ἠλεκτρονικὲς φιλίες, κατ’ ἀρχὴν γιὰ λόγους ἀσφαλείας καὶ προφύλαξης, δὲν ἀποκαλύπτει κανεὶς ποτὲ τὰ πλήρη στοιχεῖα του. Ἔχει πάντοτε κατὰ νοῦ ὅτι οὐσιαστικὰ ξανοίγεσαι στὸ παγκόσμιο κοινό, μὲ ὅ,τι αὐτὸ σημαίνει, ὁπότε καὶ πρέπει νὰ παίρνει τὰ μέτρα του. Καὶ ποιὸ εἶναι τὸ πρῶτο μέτρο; Νὰ μὴ ἀποκαλύπτει ποτὲ τὰ προσωπικά σου δεδομένα!

Ἔπειτα ὁ ἄλλος, ὁ ὑποτιθέμενος φίλος, αὐτὸς ποὺ δὲν ἔχει καλοὺς σκοπούς, αὐτὸς ποὺ ἀποβλέπει ἀλλοῦ, ποιὸ εἶναι τὸ πρῶτο ποὺ καὶ αὐτὸς κάνει; Δὲν ἀποκαλύπτει ποτὲ τὸν ἑαυτό του, οὔτε τὶς προθέσεις του, οὔτε καὶ τὸν χαρακτῆρα του, καὶ παίζει ἕνα ἄλλο ρόλο, ἐκεῖνον ἀκριβῶς ποὺ ἀπαιτεῖται, γιὰ νὰ σὲ γοητεύσει, νὰ σὲ ἐνθουσιάσει καὶ νὰ σὲ ρίξει στὴν παγίδα του. Νομίζεις ὅτι μιλᾶς μὲ τὸ πρόβατο, ἐνῷ οὐσιαστικὰ ἔχεις νὰ κάνεις μὲ τὸν λύκο, ἕτοιμο νὰ σὲ καταβροχθίσει!

Ὅλος αὐτὸς ὁ φαῦλος κύκλος δημιουργεῖται ἀπ’ τὴν ἴδια τὴ φύση τοῦ μέσου, ποὺ εἶναι τὸ διαδίκτυο καὶ ὁ εἰκονικός του κόσμος!

Εἶναι αὐτὸς ἀκριβῶς ποὺ βασίζεται στὴν ἀνωνυμία. Ἐκεῖνος ποὺ τὴν καλλιεργεῖ ἀκόμη καὶ ὡς προϋπόθεση χρήσης του.

Μέσα δὲ ἀπ’ αὐτὴν τὴν ἀνωνυμία πηγάζουν τὰ πάντα. Ὅλοι οἱ κίνδυνοι καὶ οἱ ἀπειλές. Ὅλες οἱ ἀπάτες καὶ οἱ κάθε μορφῆς ἐγκλήματα. Ὁ ἄλλος ἑαυτὸς ποὺ παρουσιάζουμε. Ἡ προσωπικότητα ποὺ λέμε ὅτι εἴμαστε!

Ἔγραψε κάποιος σὲ ἱστοσελίδα τοῦτα τὰ ὑπέροχα:

«Δὲν μπορῶ νὰ ἐξηγήσω πῶς τὸ 90% τῶν χρηστῶν τοῦ διαδικτύου ποὺ γνωρίζω εἶναι ψαγμένοι, μορφωμένοι, ἰδεολόγοι, προβληματισμένοι, ὡραῖοι σὰν χαρακτῆρες, πρότυπα πολιτῶν (σύμφωνα πάντα μὲ ὅσα γράφουν) καὶ ὅταν περπατάω στοὺς δρόμους διαπιστώνω πὼς εἴμαστε ὅλοι ἕνα μάτσο χάλια»!

Στ’ ἀλήθεια, πόσο ψεύτικη εἶναι ἡ εἰκονικὴ κοινωνία!

* * *

Σύμφωνα μὲ ἔρευνα τοῦ εὐρωπαϊκοῦ δικτύου «EU Kids Online» σὲ 25.000 νέους τῆς Ε.Ε. σχεδὸν οἱ μισοὶ (τὸ 45%) συζητοῦν διαφορετικὰ θέματα ἀπ’ ὅ,τι στὶς διὰ ζώσης συζητήσεις τους. Αὐτὸ δείχνει, κατὰ τοὺς ἐρευνητές, ὅτι ἡ ἐπικοινωνία μέσῳ διαδικτύου φέρνει τοὺς ἐφήβους σὲ λιγότερη ἀμηχανία ἀπ’ ὅ,τι ἡ διαπροσωπικὴ ἐπικοινωνία. Συνεπῶς διευκολύνονται ἀπ’ τὴν ἀνωνυμία τους. Εἶναι γιατί οἱ συνομιλητές τους δὲν τοὺς βλέπουν νὰ … κοκκινίζουν!

Ὡστόσο κανένας δὲν ξέρει, ἂν αὐτὰ ἀκριβῶς ποὺ φέρνουν διὰ τῆς ἀνωνυμίας τους στὴν ἐπιφάνεια, εἶναι ἐκεῖνα ποὺ πραγματικὰ πιστεύουν ἢ ἐκεῖνα ποὺ λένε ὅτι πιστεύουν γιὰ διάφορους λόγους.

Ἄλλη ἔρευνα ποὺ ἔγινε ἀπὸ τὸ Πολιτειακὸ Παν­επιστήμιο τῆς Γουϊτσίτα τῶν ΗΠΑ καὶ δημοσιεύτηκε στὴν ἐπιθεώρηση «Journal of Business Ethics» ἔδειξε πώς, εἶναι πολὺ πιὸ εὔκολο νὰ ποῦμε ψέματα στὰ SMS ἀπ’ ὅτι ὅταν ἔχουμε τὸν ἄλλο ἀπέναντί μας! [1]

Σὲ κάθε περίπτωση αὐτὸ ποὺ ἀπουσιάζει στὸν εἰκονικὸ κόσμο, ἑπομένως καὶ στὴν εἰκονικὴ φιλία, εἶναι ἀσφαλῶς ἡ εἰλικρίνεια καὶ ἡ ἀλήθεια. Κι ἐκεῖνο ποὺ δεσπόζει εἶναι ἡ ὑποκρισία καὶ τὸ ψεῦδος!

Κι ἀναρωτιέται κανείς. Πότε δημιουργήθηκε μία πραγματικὴ φιλία μὲ αὐτὰ τὰ δεδομένα καὶ πόσο διατηρήθηκε; Ἐνῷ στὴν ἄλλη, τὴν εἰκονική, ἀποτελεῖ προϋπόθεση δημιουργίας καὶ ὕπαρξης! Καὶ μπορεῖ μὲ αὐτὰ νὰ εἶναι ἀληθινή;

Κι ἂν ἀκόμη καὶ στὴν πραγματικὴ φιλία δὲν γνωρίζεις ὅλο τὸ βάθος τοῦ χαρακτήρα καὶ τῆς προσωπικότητας τοῦ ἄλλου, πῶς μπορεῖς νὰ τὸ γνωρίζεις αὐτὸ στὴν εἰκονική; Οὔτε κἄν κάποιες ἀμυδρὲς πτυχές τους!

Μὴ ξεχνοῦμε ἀκόμη, πὼς κρύβοντας κανεὶς τὸ ἀληθινό του προφίλ, ἀσφαλῶς δὲν ἐκθέτει τὸν ἑαυτό του σὲ ἄγνωστα ἄτομα, ὁπότε καὶ συνιστᾶται αὐτὸ ἀπ’ ὅλους τοὺς εἰδικούς. Ὡστόσο, παρουσιάζοντας κανεὶς διάφορα εἰκονικὰ προφίλ, γιὰ νὰ προσελκύσει φίλους, ποὺ εἶναι καὶ μία συνηθισμένη τακτική, τί κάνει τελικά; Δίνει καὶ παίρνει λανθασμένες ἐντυπώσεις. Καὶ μὲ τὸν τρόπο αὐτὸ περιμένει νὰ ἀποκτήσει πραγματικοὺς φίλους; Ἀληθινούς;

* * *

Τὸ Facebook, λέει, ἀπαντώντας στὰ Circles τοῦ Google+, δημιούργησε τὶς Smart Lists, μία αὐτοματοποιημένη διαδικασία ποὺ κατηγοριοποιεῖ τοὺς φίλους σὲ ὁμάδες ἐνδιαφέροντος. Ἕνας εἰδικὸς ἀλγόριθμος ἀξιολογεῖ πόσο σημαντικὴ εἶναι κάθε ἐπαφὴ καὶ τὴν ἐντάσσει στοὺς στενοὺς φίλους, τοὺς ἀνεπιθύμητους κ.λπ. Ἔτσι δημιουργοῦνται αὐτόματα ὁμάδες προκειμένου νὰ μπορεῖ ὁ χρήστης νὰ μοιράζεται τὰ ἐνδιαφέροντά του μὲ αὐτοὺς ποὺ θέλει. Ὁπότε ὁ χρήστης ἔχει πλέον τὴ δυνατότητα νὰ ὁμαδοποιεῖ τοὺς … φίλους του!

Ἑπόμενο εἶναι! Ὅταν οἱ φίλοι εἶναι ἑκατοντάδες ἢ καὶ χιλιάδες, ἀναγκαστικὰ θέλουν … ταξινόμηση! Πότε ὅμως προέκυψε αὐτὴ ἡ ἀνάγκη γιὰ τοὺς λίγους, τοὺς τόσο λίγους τῆς πραγματικῆς φιλίας;

Ἀλλὰ τί προκύπτει καὶ ἀπ’ αὐτό;

Ὅτι σαφῶς δὲν ὑπάρχει εἰλικρίνεια, ὅτι εἶναι διάχυτη ἡ καχυποψία, ὅτι σὲ καμμιὰ περίπτωση οἱ φίλοι αὐτοὶ δὲν εἶναι πραγματικοί, ὅτι ψάχνουμε νὰ βροῦμε τοὺς πραγματικούς, ὅτι ἐνδόμυχα οἱ λίγοι, οἱ πολὺ λίγοι φίλοι τῆς πραγματικῆς φιλίας εἶναι ἐκεῖνοι ποὺ μᾶς λείπουν καὶ ὅτι τελικὰ ψάχνουμε γιὰ τὴν ἀλήθεια…

Ἀλλ’ ὅσες ταξινομήσεις καὶ νὰ κάνουμε, καὶ πάλι μὲ τὰ ψέματά τους καὶ τὸ «ὡραῖο» προφίλ τους, θὰ παρεισφρέουν σ’ αὐτοὺς ποὺ ἐπιλέγουμε. Δὲν πρόκειται νὰ ἀπαλλαγοῦμε ἀπ’ τὸ πρόβλημα, γιατί τὸ ψέμα εἶναι συνυφασμένο μὲ τὸ (ἠλεκτρονικὸ) μέσο.

* * *

Λοιπόν, παιδιά, ὅπως ὅλοι ἔχουμε ἀνάγκη ἀπ’ τὸ πραγματικὸ φαγητό, τὰ πραγματικὰ ροῦχα, τὰ πραγματικὰ σπίτια καὶ γενικὰ τὶς πραγματικὲς συνθῆκες ζωῆς, ἔτσι ἔχουμε ἀνάγκη καὶ ἀπὸ τὶς πραγματικὲς φιλίες. Αὐτὴ εἶναι ἡ καθαρὴ ἀλήθεια στὸ θέμα, ὅσο γοητευτικὰ κι ἂν εἶναι κάποια πράγματα ὅπως οἱ ὀθόνες…

Κ. Γ. Παπαδημητρακόπουλος