Μάτιασμα και ξεμάτιασμα...

Πολλές φορές, όταν παθαίνουμε κάτι είτε με τα οικονομικά, είτε με τα οικογενειακά μας, κάνουμε εύκολα και γρήγορα τη διάγνωση: ΜΑΤΙΑΣΜΑ! Σίγουρα κάποιος μας μάτιασε! Δεν εξηγείται διαφορετικά. Τόσο ξαφνικά και χωρίς αιτία να πάθουμε κακό; Οπωσδήποτε πρόκειται για μάτιασμα. Και τώρα τι κάνουμε;

Καταφεύγουμε στην κυρία τάδε πού ξεματιάζει. Και η κυρία τάδε με πολύ ύφος κάνει κάτι παράξενες τελετές, νεράκια ή καρβουνάκια με προσευχή στο Χριστό και στους Αγίους Αναρ-γύρους, συνεχίζουν με κάτι αστεία -για να μη πούμε βλάσφημα- λόγια για την Παναγία, πού «λούστηκε» και «κτενίστηκε». Και μη χειρότερα. Και συ, τέλος, 9 φορές λες το «Πάτερ ημών» για να έχει εκκλησιαστικό φινάλε!

Μα είναι σοβαρά πράγματα αυτά; Προφανώς όχι. Τότε ποια είναι ή αλήθεια;

Το μάτιασμα (Βασκανία) μπορεί πράγματι να συμβεί. Και συμβαίνει συνήθως, όταν κάποιος εστιάζει το μάτι του σε κάποιο πρόσωπο, είτε με διάθεση φθόνου ή μίσους ή εκδικήσεως. Παρακινεί έτσι τον διάβολο να βλάψει το πρόσωπο αυτό. Κάτι παρόμοιο συμβαίνει, όταν στείλει κανείς κάποιον... στον διάβολο.

Στο σημείο αυτό πρέπει να πούμε, ότι ανθρώπους πού έχουν συνειδητή πνευματική ζωή (εκκλησιασμός - εξομολόγηση - Θ. Κοινωνία) δεν τους πιάνει το «μάτι».

Αλλά κι' αν τυχόν συμβεί κάτι, οι σωστοί χριστιανοί δεν καταφεύγουν σε κομπογιαννίτισσες ξεματιάστρες, αλλά στην μοναδική ισχυρή δύναμη κατά του διαβόλου, δηλ. την ΙΕΡΩΣΥΝΗ. Μόνο ο ιερέας έχει δικαίωμα να διαβάσει την ειδική ευχή «εις βασκανίαν». Μια ευχή που δεν περιέχει ανόητα λόγια, αλλά επικαλείται ξεκάθαρα τον μόνον «ιατρόν και θεραπευτήν των ψυχών ημών».

Οι δικαιολογίες «πού να βρω παπά τέτοιαν ώρα;» δεν στέκουν. Προσευχήσου με απλά λόγια και γνωστές προσευχές στον θεό να σε λυτρώσει από την επήρεια του διαβόλου και με την πρώτη ευκαιρία πήγαινε σε παπά πνευματικό. Όχι μόνο για να σε απαλλάξει από το μάτιασμα. Αλλά κυρίως για να ΕΞΟΜΟΛΟΓΗΘΕΙΣ. Πρέπει επιτέλους να πάψουμε να βλέπουμε τον παπά σαν το μάγο, πού θα μας γλυτώσει αυτόματα από το κακό. Χρειάζεται και η δική μας συμμετοχή στη θεραπεία. Και αυτή η συμμετοχή είναι η ειλικρινής εξομολόγηση. Και ο δυναμικός αγώνας της μετανοίας.

Τί εἶναι πίστη;

Πίστη σημαίνει ἀσφάλεια γι᾿ αὐτὸ ποὺ ἐλπίζουμε καὶ βεβαιότητα γι᾿ αὐτὰ ποὺ δὲ βλέπουμε. (Ἑβρ. 11,1)

Πίστη εἶναι ἡ ἀποδοχὴ τοῦ Θεοῦ ὅπως μᾶς ἀποκαλύπτεται.

Δὲν δημιουργοῦμε ἐμεῖς τὴν πίστη στὸ Θεό. Μᾶς τὴν δίνει ὁ ἴδιος.

Πίστη εἶναι ἀνεπιφύλακτη ἐμπιστοσύνη στὸ Θεό, τὸν Κύριό του οὐρανοῦ καὶ τῆς γῆς.

Ἐμπιστοσύνη σημαίνει ὅτι δέχομαι χωρὶς ἀμφιβολία ὅτι ὁ Θεὸς ἐκπληρώνει τὶς ὑποσχέσεις Του.

Ἡ πίστη εἶναι ἀπόλυτη ὑπακοὴ στὸ Θεό.

Ὑπακοὴ σημαίνει ὅτι ἐφαρμόζω τὶς ἐντολὲς τοῦ Θεοῦ. π.χ. Ὑπακοὴ τῆς Παναγίας.

Γνήσια πίστη εἶναι θαρραλέα ὁμολογία μὲ λόγια καὶ μὲ ἔργα.

Σήμερα ὅλοι διακηρύττουν τὶς πεποιθήσεις τους. Γιατί νὰ ἀρνεῖται ὁ Χριστιανός.

Ἡ πίστη δὲν εἶναι συναίσθημα, ἀλλὰ γνώση τοῦ θεοῦ. Ἡ πίστη εἶναι ΛΟΓΙΚΗ

Ἡ πίστη εἶναι προσωπικὴ ἀπάντηση τοῦ ἀνθρώπου στὴν κλήση τοῦ Θεοῦ γιὰ σωτηρία.

Καὶ οἱ δαίμονες πιστεύουν.

Ἡ πίστη εἶναι ἀπαραίτητη γιὰ τὴ ζωή.

Ἡ γνώση δὲν καταργεῖ τὴν πίστη.

Ὁ ἄνθρωπος πιστεύει περισσότερα ἀπὸ ὅσα βλέπει.

Αἴτια ἀπιστίας. 1. Ἄγνοια 2. Προκατάληψη 3. Ἀδιαφορία 4. Ἐγωισμὸς 5. Κακὴ ἐκπροσώπηση τοῦ Χριστιανισμοῦ. 6. Ἔνοχη συνείδηση.

Είκοσι φράσεις της Μεγάλης Εβδομάδας στην καθημερινότητά μας

«Πριν αλέκτορα φωνήσαι», «Το μεν πνεύμα πρόθυμον, η δε σαρξ ασθενής», «Μη με σταυρώνεις», Πάτερ, άφες αυτοίς’ ου γαρ οίδασι τι ποιούσι,«Έγινε της Αναλήψεως» είναι ορισμένες μόνο από τις ευαγγελικές φράσεις της Μεγάλης Εβδομάδας, τις οποίες όλοι μας χρησιμοποιούμε καθημερινά!

Το Άγιο Πάσχα είναι η μεγαλύτερη εορτή της Ορθοδοξίας και ενώ διανύουμε τις ημέρες των παθών της Μεγάλης Εβδομάδας, μια ματιά σε φράσεις που όλοι χρησιμοποιούμε καθημερινά καθιστά εύκολα αντιληπτό ότι οι ημέρες αυτές «δεν εγκλωβίζονται» χρονικά, αλλά διαχέονται στο σύνολο της ζωής μας.

Από την Κυριακή των Βαΐων και την πανηγυρική είσοδο του Ιησού, στην Ιερουσαλήμ «επί πώλον όνου», διατηρούμε στην καθημερινότητα τη φράση «μετά βαΐων και κλάδων» ελάχιστα παραφρασμένη από το κείμενο του κατά Ιωάννην Ευαγγελίου: «Τη επαύριον όχλος πολύς ο ελθών εις την εορτήν, ακούσαντες ότι έρχεται Ιησούς εις Ιεροσόλυμα, έλαβον τα βαΐα των φοινίκων και εξήλθον εις απάντησιν αυτώ, και έκραζον’ ωσαννά, ευλογημένος ο ερχόμενος εν ονόματι Κυρίου, ο βασιλεύς του Ισραήλ». Σήμερα, η παραπάνω έκφραση ταυτίζεται με τη θερμή, έως αποθεωτική, με όλες τις τιμές υποδοχή που γίνεται σε κάποιον.

Συχνά αναφερόμαστε στις «μωρές παρθένες», εννοώντας όσους παριστάνουν τους αθώους, ή σ΄εκείνους που έμειναν «εκτός νυμφώνος», δηλαδή βγήκαν από το «παιχνίδι» ή ακόμα στο γνωστό «ιδού ο νυμφίος έρχεται εν τω μέσω της νυκτός» εννοώντας την απρόσμενη έλευση κάποιου. Με τις φράσεις αυτέ πρέπει να γνωρίζουμε ότι αναπαράγουμε αποσπάσματα της παραβολής των δέκα παρθένων, που διέσωσε ο Απόστολος και Ευαγγελιστής Ματθαίος και ακούμε τη Μεγάλη Τρίτη: «Μέσης δε νυκτός κραυγή γέγονεν’ ιδού ο νυμφίος έρχεται».

Τη Μεγάλη Τρίτη, ακούγεται και το μεγαλειώδες τροπάριο της Κασσιανής, ο πρώτος στίχος του οποίου «Κύριε, η εν πολλαίς αμαρτίαις περιπεσούσα γυνή…»χρησιμοποιείται ακόμα και σήμερα για να χαρακτηρίσει κάποιον ή κάποια που μετανοεί για λάθη και αμαρτίες που έχει πράξει, ζητώντας συγγνώμη και μία δεύτερη ευκαιρία.

«Πριν αλέκτορα φωνήσαι», θα με αρνηθείς τρεις φορές, θα πει στον Απόστολο Πέτρο ο Ιησούς στη διάρκεια του Μυστικού Δείπνου και θα δικαιωθεί μερικές ώρες μετά, όταν ο Πέτρος αρνείται τρεις φορές ότι τον γνωρίζει λέγοντας «ουκ οίδα αυτόν».

«Το μεν πνεύμα πρόθυμον, η δε σαρξ ασθενής», αναφέρει ο Χριστός στους μαθητές Του στη Γεσθημανή με το νόημα να παραμείνει αναλλοίωτο μέχρι σήμερα.

Λίγο αργότερα ο Κύριος, σε μια προσωρινή στιγμή ανθρώπινης αδυναμίας μπροστά στο επερχόμενο μαρτύριο, θα πει: «Απέλθετω απ΄εμού το ποτήριον τούτο», έκφραση την οποία χρησιμοποιούμε ακόμα και σήμερα, όταν θέλουμε να αποφύγουμε σκληρές δοκιμασίες που θεωρούμε ότι δεν θα αντέξουμε.

«Μετά φανών και λαμπάδων» οδηγεί ο Ιούδας «…την σπείραν και εκ των αρχιερέων και των Φαρισαίων υπηρέτας» που συλλαμβάνουν τον Ιησού στο Όρος των Ελαιών. Το φιλί της προδοσίας, τα «τριάντα αργύρια» και το ίδιο το όνομα Ιούδας Ισκαριώτης αποτελούν διαχρονικά σύμβολα υποκρισίας, δολιότητας, αλλά, κυρίως, της απρόσμενης εκ των έσω προδοσίας.

«Από τον Αννα στον Καϊάφα», λέμε όταν περιγράφουμε την άσκοπη –ιδίως σε κάποιες υπηρεσίες…– ταλαιπωρία μας.

«Συ είπας», απαντά ο Ιησούς στην ειρωνική ερώτηση του ιερέα-δικαστή Του αν θεωρεί τον εαυτό Του Υιό του Θεού και ο Καϊάφας «διέρρηξε τα ιμάτιά του». Αυτή η φράση σήμερα σημαίνει ότι κάποιος κάνει το παν για να πείσει ότι έχει δίκιο ή κατηγορείται άδικα.

Η απόλυτη έκφραση ευθυνοφοβίας παραμένει μέχρι και σήμερα το «νίπτω τας χείρας μου» του Ρωμαίου επιτρόπου στην Ιουδαία Πόντιου Πιλάτου, ρήση που ο Ευαγγελιστής Ματθαίος περιγράφει ακολούθως: «Ιδών δε ο Πιλάτος ότι ουδέν ωφελεί, αλλά μάλλον θόρυβος γίνεται, λαβών ύδωρ απενίψατο τας χείρας κατέναντι του όχλου λέγων’ αθώος ειμί από του αίματος του δικαίου τούτου’ υμείς όψεσθε».

Ο Χριστός παρουσιάζεται στο έξαλλο ιουδαϊκό πλήθος που στην ερώτηση του Πιλάτου «Ιησού ή Βαραββάν» απαντά «Ιησού» και αμέσως μετά κραυγάζει «Άρον άρον, σταύρωσον αυτόν», κάτι που σήμερα ταυτίζεται με τη βιαστική, βεβιασμένη και συνήθως λανθασμένη απόφαση.

Η κορύφωση του Θείου Δράματος με τη Σταύρωση μας προσφέρει άφθονο υλικό.

«Μη με σταυρώνεις» λέμε συχνά, μιλώντας για άσκοπη ταλαιπωρία, ενώ οι «σταυρωτήδες» που έβαλαν τα καρφιά στο σώμα του Χριστού, θεωρούνται διαχρονικά κοινωνικά απόκληροι.

«Μνήσθητί μου, Κύριε, όταν έλθης εν τη βασιλεία σου», θα πει στον Ιησού ο μεταμελημένος στο σταυρό ληστής, πρόταση που σήμερα δείχνει αιφνιδιασμό και μεγάλη έκπληξη.

Η τελευταία φάση του Χριστού πάνω στο σταυρό «Πάτερ, άφες αυτοίς’ ου γαρ οίδασι τι ποιούσι» χρησιμοποιείται μέχρι σήμερα ως απόλυτη έκφραση μεγαλοψυχίας και συγχώρεσης απέναντι σε όσους μας έχουν βλάψει, ενώ το «επί ξύλου κρεμάμενος» χαρακτηρίζει τον εκτεθειμένο και ανίσχυρο στα προβλήματα της ζωής άνθρωπο.

Λέγοντας «έχουσιν γνώσιν οι φύλακες», αναπαράγουμε τμήμα κυριακάτικων ψαλμών της Αναστάσεως που αναφέρεται στη φύλαξη του Σώματος του Ιησού από τους Ρωμαίους στρατιώτες, αλλά εννοούμε ότι, παρότι δεν το διατυμπανίζουμε, γνωρίζουμε καλά τι συμβαίνει.

Το νόημα δε της φράσης «άπιστος Θωμάς» παραμένει αναλλοίωτο στο χρόνο, ενώ το «Ανάστα ο Κύριος» ταυτίζεται με τον έντονο θόρυβο και τη φασαρία.

«Έγινε της Αναλήψεως» λέμε όταν συμβαίνουν συνταρακτικά γεγονότα, ενώ, τέλος η κορυφαία λέξη που εμπεριέχει τη δικαίωση του Θείου Δράματος είναι αυτή της Αναστάσεως, που ταυτίζεται με τη λύτρωση, τη μεγάλη ψυχική χαρά και την απελευθέρωση από τα κάθε είδους δεσμά.

Γιατί είναι μοντέρνο να πηγαίνουμε ξανά στην Eκκλησία;

Όταν ήμουν μικρό παιδί, πάντα πίστευα ότι η εκκλησία είναι μοντέρνα (cool)*. Μου άρεσε η χορωδία στην Αγγλικανική Εκκλησία της γενέτειρας πόλης μου και το να πηγαίνω να παίρνω γκοφρέτες και χυμό. Αλλά η ανάγνωση της Γραφής, οι προσευχές και τα κηρύγματα φαίνονταν πολύ βαρετά. Καθώς μεγάλωνα, άρχισα να μη νιώθω το Θεό στην εκκλησία. 

Ύστερα με ανάγκασαν να πηγαίνω σε μαθήματα χρίσματος μία φορά την εβδομάδα όταν ήμουν έφηβος, για έναν ολόκληρο χρόνο. Ο παράξενος ιερέας έκανε εκείνα τα μαθήματα να είναι βασανιστικά βαρετά και κουραστικά – τόσο πολύ που την ημέρα μετά το χρίσμα μου, ανακοίνωσα ότι ήμουν άθεος και δεν ξαναπήγα στην εκκλησία ποτέ. Αναίρεσα το χρίσμα μου αμέσως κι έχασα τον Χριστιανισμό μου κατά ένα μεγάλο μέρος. Απλά νόμιζα πως το να είσαι Χριστιανός δεν είχε αξία και σημασία.

Πριν την επιστροφή μου στη Σχολή (στη Θεολογική Σχολή της Νέας Υόρκης) προ μίας δεκαετίας, πέρασα 30 και πλέον χρόνια ακολουθώντας διάφορες ομάδες διαλογισμού της Ανατολής. Έκανα τη γιόγκα μου, έψαλα μάντρα και στοχαζόμουν την ανυπαρξία της ύπαρξης. Όσο πιο βαθιά πήγαινα, όσο πιο κοντά στον εαυτό μου έφτανα, τόσο πιο άδειος ένιωθα. Όμως αγαπούσα τον Θεό, αν και η ιδέα του Θεού δεν ταίριαζε στην πρακτική της γιόγκα μου. Η ιδέα του Ιησού Χριστού δεν ταίριαζε, και πέρασα δεκαετίες νομίζοντας ότι τα «φρικιά του Χριστού» ήταν πραγματικά χαμένοι, ή ακόμα κι ότι είχαν υποστεί πλύση εγκεφάλου. Δεν άντεχα τον προσηλυτισμό και τα ενοχικά ταξίδια που φαινόταν να προσφέρει ο Χριστιανισμός. Είπα στον κόσμο, «δεν χρειάζομαι μεσάζοντα μεταξύ εμού και του Θεού».

Ύστερα, στη Θεολογική Σχολή, κάνοντας μαθήματα πάνω στο μοναχισμό και τον αρχαίο Χριστιανισμό, άρχισα να νιώθω έντονα την παρουσία του Θεού. Εμπνεύστηκα να επισκεφθώ μοναστήρια κι αρχαίες εκκλησίες, πρώτα στις Η.Π.Α., κι έπειτα να κάνω έρευνα και να κινηματογραφώ ερημίτες στην Αίγυπτο, μετά στην Ελλάδα και την Ανατολική Ευρώπη, και τελικά στη Ρωσία. Συνάντησα ερημίτες και μοναχούς, και μου επέτρεψαν να κινηματογραφήσω τις περιγραφές της πρακτικής τους και της πνευματικής ζωής τους.

Με πήγαν στις εκκλησίες των μοναστηριών τους. Οι σπουδές μου στον Χριστιανικό Μυστικισμό και τα Αρχαία Κείμενα γίνονταν όλο και πιο βαθιές. Ανακάλυψα μια προσευχή, την Προσευχή του Ιησού Χριστού – «Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησόν με», ή «Κύριε Ιησού Χριστέ, Υιέ του Θεού, ελέησόν με τον αμαρτωλό.» Μου άρεσε τόσο πολύ αυτή η προσευχή και η Ορθόδοξη Εκκλησία, που παρήγαγα και γύρισα μια ταινία με τον Πανοσιολ. π., Δρ. John McGuckin και έγραψα ένα βιβλίο (“Mysteries of the Jesus Prayer”/ «Τα μυστήρια της προσευχής του Χριστού» είναι μία μη κερδοσκοπική ταινία, το αποτέλεσμα των σπουδών μου και της ανανεωμένης μου σχέσης αγάπης με τον Ιησού Χριστό και της αγάπης μου για την Εκκλησία. Περισσότερες πληροφορίες στοwww.JesusPrayerMovie.com). Και έτσι μεταστράφηκα στον Ελλην0ρθόδοξο Χριστιανισμό.

Τώρα, 10 χρόνια μετά, έχω επιστρέψει στον Χριστιανισμό και πηγαίνω στην εκκλησία όσο το δυνατό πιο συχνά. Εδώ παραθέτω τους δέκα κορυφαίους λόγους για τους οποίους πιστεύω ότι η Εκκλησία είναι μοντέρνα. Παρακαλώ, έχετε υπόψη σας ότι καθένας από αυτούς τους λόγους είναι αρκετός για να γράψει κανείς βιβλίο σχετικά, ή αρκετούς τόμους, καθώς είναι σε ισχύ εδώ και χιλιάδες χρόνια.

Η Θεία Ευχαριστία, ή Θεία Κοινωνία. Ο άρτος και ο οίνος, ως το σώμα και το αίμα του Χριστού, του Θεού σε ανθρώπινη μορφή, είναι μία εσωτερική «σωματική» ένωση με το Θεό. Μετά από όλες τις προσευχές, τους ψαλμούς κι αφήνοντας στην άκρη τον εαυτό μου, νιώθω μια απτή σύνδεση, ένα δεσμό μεταξύ Ουρανού και Γης, όταν συμμετέχω στη Θεία Ευχαριστία.

Η Αγία Τριάδα. Το μόνο που μπορώ να πω είναι πως η τρία-σε-ένα, χωριστοί-αλλά-ένα-ταυτόχρονα, πραγματικότητα εξηγεί τέλεια την ανθρώπινή μας πραγματικότητα που είναι ξεχωριστή από το Θεό, αλλά παρόλα αυτά συνδέεται με το Θεό μέσω τουκαθ’ ομοίωσιν. Είχα μάθει στη γιόγκα ότι «όλα είναι ένα», αλλά αυτό στην πραγματικότητα είναι μια ψευδαίσθηση στη γιόγκα. Η αληθινή πραγματικότητα της ύπαρξης είναι η Αγία Τριάδα: Ο Πατέρας, ο Υιός και το Άγιο Πνεύμα.

Ο Θεός ενανθρωπίζεται στον Ιησού Χριστό. Η σάρκωση του Θεού Λόγου γίνεται εν Αγίω Πνεύματι και με την ευδοκία του Πατέρα. Η Αγία Τριάδα φανερώνει τη μεγάλη αγάπη Της για τον άνθρωπο. Με τη Θεία Ευχαριστία ή Κοινωνία, το ανθρώπινό μου είναι ενώνεται με το Θεό, επίσης. Η Εκκλησία μου το δίνει αυτό. Η εμπειρία είναι απερίγραπτα θαυμάσια.

Αγάπη. Οι διδαχές του Χριστού επικεντρώνονται στην αγάπη για το Θεό και την ανθρωπότητα. Παρά τα χρόνια ανθρώπινα προβλήματα, ακόμη και τους πολέμους, η κεντρική διδαχή του Ιησού Χριστού αφορά την αγάπη. Πιστεύω πως η αγάπη είναι η κοινότητα της Εκκλησίας. Βλέπω την αγάπη του Θεού και την ανθρωπότητα στα φιλανθρωπικά προγράμματα που προσφέρει η Εκκλησία μου: καταφύγια για τους άστεγους, φαγητό και βοήθεια σε αυτούς που έχουν ανάγκη, νουθεσίες, εκπαίδευση, και άλλες προσφορές.

Ο Θεός είναι παρών στη Δημιουργία. Βλέπω την άπειρη υπεροχή Του παντού, όσο περισσότερο προσεύχομαι και πηγαίνω στην εκκλησία. Χρησιμοποιώντας την προσευχή του Χριστού, με βοηθά να συνδεθώ με το Θεό στα πάντα και τους πάντες.

Κοινότητα. Έπειτα από χρόνια μοναχικού διαλογισμού για την ανυπαρξία, μου αρέσει η συντροφιά της Εκκλησίας. Είναι τόσο ωραίο και διασκεδαστικό να συναντιέσαι με άλλους που επίσης αγαπούν το Θεό. Έχω κάνει πολλές μακροχρόνιες φιλίες στην Εκκλησία, με ανθρώπους που ενδιαφέρονται πραγματικά, και βοηθάμε ο ένας τον άλλο και περνάμε πολύ όμορφες στιγμές.

Το να τραγουδάς ύμνους και να ψέλνεις. Η μουσική μοιάζει με το Θεό στη μορφή ηχητικών κυμάτων .

Θρησκευτικά σύμβολα. Οι εκκλησιαστικές εικόνες, τα βιβλία, τα κεριά, το λιβάνι, ο Σταυρός – όλα είναι απτές υπενθυμίσεις τού να κοιτάς προς το Θεό και να συνδέεσαι με την παρουσία Του. Οι άλλοι άνθρωποι στην Εκκλησία λειτουργούν σαν εν ζωή εικονίσματα, υπενθυμίζοντας μου το Θεό στον Χριστό.

Προσευχές. Κατ’ εμέ, η προσευχή είναι μία φορητή σύνδεση με το Θεό. Στην προσευχή, νιώθω την παρουσία του Θεού. Η προσευχή του Χριστού ειδικά, που χρησιμοποιείται από μοναχούς και μοναχές, και σε μερικές εκκλησίες, είναι ιδιαίτερα ισχυρή.

Εκκλησιαστικά δείπνα. Αγαπώ να μαγειρεύω κι αγαπώ να τρώω – τα γεύματα της εκκλησιαστικής κοινότητας είναι ιδιαίτερα φανταστικά. Τίποτα δεν συγκρίνεται με ένα εκκλησιαστικό potluck** ή πίκνικ.

Norris-Symeon J. Chumley

Μετάφραση: Νατάσσα Βιλλιώτη

* Στμ.: Αποδίδουμε την λέξη cool που χρησιμοποιεί ο συγγραφέας στον τίτλο αλλά και σε πολλά μέρη του άρθρου με την λέξη μοντέρνα/o. Η λέξη cool χρησιμοποιείται ως αργκό (slang) και είναι το αντίστοιχο του να είναι κάποιος in, δηλαδή μέσα στα πράγματα, να είναι της μόδας, σύγχρονος, μοντέρνος.

** Στμ.: Έθιμο κατά το οποίο οι επισκέπτες φέρνουν το δικό τους φαγητό και το μοιράζονται όλοι.

Συμβολισμοί στο μυστήριο του γάμου!!

1. Τί συμβολίζει η τριπλή αλλαγή των δακτυλιδιών στα χέρια των μελλονύμφων;

Ο παράνυμφος κατά την ακολουθία του αρραβώνα αλλάζει τα δακτυλίδια τρεις φορές.

Η πράξη αυτή συμβολίζει την αμοιβαία ένωση των μνηστευομένων και την αναπλήρωση των ελλείψεων του ενός από τις ικανότητες του άλλου.

Το ότι ο παράνυμφος αλλάζει τα δακτυλίδια τρείς φορές δηλώνει ότι η πράξη αυτή γίνεται ενώπιον Θεού και ανθρώπων καθώς επίσης η ίδια η παρουσία του φανερώνει τη δέσμευση των μελλονύμφων που γίνεται έμπροσθέν του για μια πορεία που θα καταλήξει με την ευλογία της Εκκλησίας στο γάμο και όχι στην κραιπάλη και στην ασωτία.

Η παρουσία του παρανύμφου κατά την αλλαγή των δακτυλιδιών φανερώνει και τη μαρτυρική παρουσία του στον αρραβώνα, γεγονός που με τίποτα δεν μπορεί κανείς να αμφισβητήσει ή ακυρώσει. Έτσι και εκ της πράξεως αυτή δηλώνεται πλην σαφώς εμμέσως η σπουδαία θέση που έχει ο παράνυμφος στη ζωή των μελλονύμφων. Να τους υπενθυμίζω ανά πάσα στιγμή αύτη την δέσμευσή τους ενώπιον του Θεού και ενώπιον των ανθρώπων.

Τα δακτυλίδια τοποθετούνται στον τέταρτο δάκτυλο του δεξιού χεριού των μελλονύμφων και ποτέ στο αριστερό χέρι.

Ο Άγιος Συμεών Αρχιεπίσκοπος Θεσσαλονίκης αναφέρει ότι η τριπλή αλλαγή των δακτυλιδιών στα χέρια των μελλονύμφων εκ μέρους του παρανύμφου φανερώνει την προς την Αγία Τριάδα τιμή, στο όνομα της Οποίας γίνεται η όλη τελετή. Προς τιμήν της Αγίας Τριάδος «ήτις άπαντα τελειοί τε και βεβαιοί».

2. Τί συμβολίζει η τριπλή αλλαγή των στεφάνων στα κεφάλια των νεονύμφων;

Αφού ο ιερέας ευλογήσει τα στέφανα επάνω στο άγιο Ευαγγέλιο και αφού πει τους λόγους: «Στέφεται ο δούλος του Θεού (τάδε) την δούλη του Θεού (τάδε)» και τανάπαλιν, τοποθετεί στα κεφάλια των νεόνυμφων πλέον τα στέφανα.

Έπειτα τα λαμβάνει ο παράνυμφος, ως ανάδοχος της σωφροσύνης και της ομονοίας του ζεύγους τα στέφανα στα χέρια του και τα αλλάζει στα κεφάλια των νεόνυμφων τρεις φορές.

Η τριπλή αλλαγή δηλώνει τον ιερό αριθμό τρία, που είναι η Αγία Τριάδα, τα τρία πρόσωπα, στα ονόματα των οποίων παραδίδει η Εκκλησία τους νεονύμφους. Η τριπλή αλλαγή φανερώνει και την αλληλοσυμπλήρωση των δύο ανθρώπων στη νέα τους συζυγική ευλογημένη από την Εκκλησία ζωή.

Ο παράνυμφος μετά την υπό του ιερέως στέψη στέκεται πίσω από τους νεόνυμφους και δέχεται τα στέφανα, τα οποία αλλάζει τρείς φορές, όπως έκανε και με τα δακτυλίδια του αρραβώνα, σταυροειδώς έτσι ώστε το δεξί χέρι να βρίσκεται πάντοτε στο κεφάλι του άνδρα και το αριστερό στο κεφάλι της γυναίκας.

Έτσι με τον τρόπο αυτό ο παράνυμφος φανερώνει στους νυμφίους, αντί του πατέρα τους, το δάσκαλο της ομοφροσύνης και της αγαθής συζυγίας.

Τα στέφανα στα κεφάλια των νεόνυμφων συμβολίζουν τα τρόπαια της νίκης, σύμφωνα με τον Άγιο Ιωάννη τον Χρυσόστομο.

3. Τί συμβολίζει ο κυκλικός χορός των νεόνυμφων μετά του παρανύμφου;

Η περικύκληση του τραπεζιού από τον όμιλο των συμμετεχόντων στο γάμο, δηλαδή τους ιερωμένους, τους νεόνυμφους και τους παρανύμφους-κουμπάρους, σε σχήμα χορού συμβολίζει τη νοσταλγία του Παραδείσου και την αναζήτηση της αιωνιότητας. Εκφράζει τη φυσική χαρά, την πνευματική ανανέωση και το πανηγυρικό αίσθημα που συνοδεύει το γάμο, αισθήματα τα οποία πάντοτε εκφράστηκαν με χορούς και τραγούδια… Τα τροπάρια που ψάλλονται κατά την τριπλή εισόδευση και περιφορά των νεόνυμφων εκφράζουν την εν Χριστώ χαρά και ευφροσύνη των συζύγων. 

Ακόμη συμβολίζει την πνευματική και ουράνια ευθυμία των νεονύμφων που προκύπτει με τη μυστηριακή ένωση των ψυχών τους και της ίδιας της τελετουργίας του χριστιανικού γάμου που ευλογεί ο ίδιος ο Κύριος και Θεός μας με απώτερο στόχο τη συνέχιση του απολυτρωτικού μυστηρίου Του. Ο ίδιος ο χορός του Ησαΐα είναι τόσο κεφαλαιώδης πράξη στο γάμο ώστε κάποιος είπε ότι «εάν όλα όσα προηγούνται του χορού του Ησαΐα δεν επικυρωθούν με τον τριπλό χορό γύρω από το δισκέλιον δεν μπορούν να έχουν τη νομική εγκυρότητα του μυστηρίου». 

Ο ίδιος ο χορός αποτελεί έκφραση ζωηρής πνευματικής αγαλλιάσεως για την Θεία Χάρη που πλούσια κατέρχεται από τον ίδιο τον Κύριο και Θεό μας κατά την ώρα της ιερολογίας του γάμου. Και όπως ακριβώς συμβαίνει και στα υπόλοιπα μυστήρια π.χ. της Βαπτίσεως και της Χειροτονίας, έτσι και στο γάμο ο κυκλικός χορός αποτελεί σημείο της εν Χριστώ ευφροσύνης. Για τον λόγο αυτό εκείνοι οι νέοι που με ευσέβεια και σωφροσύνη αγωνίσθηκαν να κρατήσουν την παρθενία τους μέχρι την ώρα του γάμου τους επέτρεψε ο Θεός να τιμώνται και να γίνονται κοινωνοί μαζί Του, δηλαδή συμμέτοχοι της Βασιλείας του Θεού, του Χριστού και των Αγίων του. Κι αυτό το ουράνιο πανηγύρι ορατά βεβαιώνεται με τον κυκλικό χορό του Ησαΐα.

(π. Θεμιστοκλέους Στ. Χριστοδούλου, Θέλεις να γίνεις Παράνυμφος- Κουμπάρος; Εκδ. Ομολογία σ.40-45).

Γιατί στην τελετή του Γάμου μνημονεύεται ο Άγιος Προκόπιος;

Ο άγιος Προκόπιος παρουσιάζεται κατά το όνομα του, ως τρόπον τινά η ενσάρκωση της προκοπής και ευχή για προκοπή. Ότι λέγεται με λόγια στην τελευταία ευχή ευλογίας:

“Ο Πατήρ, ο Υιός και το Άγιον Πνέυμα, η Παναγία…Τριάς…παράσχοι υμίν…προκοπήν βίου και πίστεως…”, λέγεται στην απόλυση με ένα εποπτικότερο και λαϊκότερο τρόπο, με την μνημόνευση της Προκοπής του αγίου.

Μας ξενίζει ίσως το λαϊκότροπο του πράγματος, αλλά η θεία λατρεία δεν είναι αμέτοχη του λαϊκού αυτού στοιχείου. Δεν προορίζεται μόνον για τους λογίους, αλλά και για τον πολύ λαό του Θεού. Υπάρχει περιθώριο να το δουν οι λογιότεροι με περισσότερη συμπάθεια και κατανόηση.

Εξ άλλου η περίπτωση του αγίου Προκοπίου είναι ιδιάζουσα και και ιδιαίτερα εντυπωσιακή. Κατά το συναξάριο του, το όνομα “Προκόπιος” του ΄δωσε ο Κύριος κατά την εμφάνιση Του σ’αυτόν κατά την διάρκεια του μαρτυρίου του:”Ουκ ετι συ Νεανίας (αυτό ήταν το όνομα του μάρτυρος), αλλά Προκόπιος έτη φερωνύμος καλούμενος. Ίσχυε τοιγαρούν και ανδρίζου, προκόπτων γαρ προκόψεις…”

Από τους ιερούς υμνογράφους εγκωμιάζεται ως “προκόπτων εν Θεώ” (δοξαστικό αίνων) ή “τη πίστει προκόπτων” (κοντάκιο - οίκος) ή “φερωνύμος προκόπτων” (εξαποστειλάριο). Στο πρώτο δε ιδιόμελο των στιχηρών των αίνων, χαρακτηριστικά συσχετίζεται προς την προκοπή των πιστών:”ως προκόπτων εν Θεώ, πάντας πρέσβευε, αθλοφόρε, προκόπτειν εν αυτή…εν θεαρέστοις οδοίς και θείαις πράξεσιν ευαρεστούντας αυτώ” Ειδικά δηλαδή στο να θεωρηθεί ο άγιος Προκόπιος ταυτόσημος με την προκοπή συντρέχουν όλοι οι ανωτέρω λόγοι: το όνομα του, το συναξάριο του, η λαϊκή ευσέβεια και η ιερή υμνογραφία…

Ι.Μ. Φουντούλη: “Απαντήσεις εις Λειτουργικάς Απορίας”

Άγιος Ιάκωβος ο Απόστολος αδελφός Ιωάννου του Θεολόγου (30 Απριλίου)

Βιογραφία

Ο Απόστολος Ιάκωβος ήταν υιός του Ζεβεδαίου και της Σαλώμης και πρεσβύτερος αδελφός του Ευαγγελιστού Ιωάννου. Καταγόταν κι αυτός από την Βησθαϊδά της Γαλιλαίας. Ασχολούνταν με την αλιεία μαζί με τον Ιωάννη, έχοντας και οι δύο μαζί τους και τον πατέρα τους, καθώς και πολλούς εργάτες. Είχαν δικό τους πλοίο και συνεργάτης τους ήταν και ο Απόστολος Πέτρος. Παρ' όλα αυτά όταν άκουσαν το κήρυγμα του Ιησού «ἀφέντες τὸν πατέρα αὐτῶν Ζεβεδαῖον ἐν τῷ πλοίῳ μετὰ τῶν μισθωτῶν ἀπῆλθον ὀπίσω αὐτοῦ» ( Μαρκ. 1, 20).

Ο Ιάκωβος μαζί με τον Ιωάννη επέδειξαν μεγάλο ζήλο ως Μαθητές του Κυρίου. Γι' αυτό και εκλήθησαν υιοί βροντής και έγιναν μάρτυρες πολλών μεγάλων γεγονότων, που δεν τα εβίωσαν οι άλλοι Απόστολοι. Έγιναν αποκλειστικοί μάρτυρες της Μεταμορφώσεως του Κυρίου. Είδαν την θαυμαστή ανάσταση της θυγατέρας του αρχισυνάγωγου Ιάρειου και είχαν την ευλογία να προσκληθούν από τον Ιησού κοντά Του κατά τις ώρες της προσευχής και της αγωνίας Του στο κήπο της Γεσθημανή. Η οικειότητα αυτή οδήγησε προφανώς τον Ιάκωβο με τον αδελφό του Ιωάννη να ζητήσουν μέσω της μητέρας τους από τον Κύριο πρωτοκαθεδρία στην εγκόσμια βασιλεία Του, παρανοώντας την αποστολή του Μεσσία. Οι δύο Μαθητές εζητούσαν από τον Χριστό δόξα με ανθρώπινα κριτήρια, έχοντας κατά νου ότι η Βασιλεία Του είναι αισθητή. Ο Χριστός όμως, διορθώνοντας την εσφαλμένη δοξασία τους, υποδεικνύει την πραγματική και αιώνια δόξα, η οποία διέρχεται μέσα από το «ποτήριον», που είναι τα Πάθη και ο Σταυρός. Γι' αυτό τους λέγει: «Οὐκ οἴδατε τί αἰτεῖσθε. Δύνασθε πιεὶν τὸ ποτήριον ὃ ἐγὼ πίνω, καὶ τὸ βάπτισμα ὃ ἐγὼ βαπτίζομαι;».

Μετά την Πεντηκοστή ο Απόστολος Ιάκωβος εκήρυξε το Ευαγγέλιο στην ευρύτερη περιοχή της Παλαιστίνης. Μεγάλο πλήθος ανθρώπων μεταστρεφόταν στη νέα πίστη και άλλαζε τρόπο ζωής χάρη στο έργο του Ιακώβου. Αυτό εθορύβησε ιδιαίτερα τους άρχοντες των Ιουδαίων, οι οποίοι, το έτος 44 μ.Χ. τον συνέλαβαν και τον αποκεφάλισαν, ως αμνό, με διαταγή του Ηρώδου του Αγρίππα.

Ἀπολυτίκιον

Ἦχος πλ. δ’.

Ἀπόστολε ἅγιε Ἰάκωβε, πρέσβευε τῷ ἐλεήμονι Θεῷ ἵνα πταισμάτων ἄφεσιν, παράσχῃ ταῖς ψυχαῖς ἡμῶν.

Ἕτερον Ἀπολυτίκιον  

Ἦχος γ’. Θείας πίστεως.

Γόνος ἅγιος, βροντῆς ὑπάρχων, κατεβρόντησας, τὴ οἰκουμένη, τὴν τοῦ Σωτῆρος Ἰάκωβε κένωσιν, καὶ τὸ ποτήριον τούτου ἐξέπιες, μαρτυρικῶς ἐναθλήσας Ἀπόστολε, ὅθεν πάντοτε, ἐξαίτει τοὶς σὲ γεραίρουσι, πταισμάτων ἱλασμὸν καὶ μέγα ἔλεος.

Ιεροκατηγορία;τι είναι;

Το ποιοι πραγματικά είμαστε φαίνεται πίσω από την πόρτα του σπιτιού μας.Πολλές φορές η ευλάβεια, η ταπείνωση, η απλότητα, η σιωπή, η ευγένεια είναι σχήματα επίπλαστα. Μοιάζει η αρετή μας σαν ένα ένδυμα που φοράμε αφού βγούμε έξω από το σπίτι μας.Ντυνόμαστε το χαμόγελο, κάνουμε τα μαλλιά μας κότσο, χαμηλώνουμε τον τόνο της φωνής μας, ηρεμούμε τα χαρακτηριστικά του προσώπου μας.

Και αρχίζει το θέατρο της ευσέβειας, αρχίζει η κωμωδία της χριστιανικής ζωής μας, η τραγωδία των επίπλαστων σχέσεών μας.Εάν με τους ανθρώπους μας –μέσα στο σπίτι μας- δεν ζούμε τον παράδεισο, τότε τίποτα δεν έχουμε καταφέρει. Η συμπεριφορά μας μέσα στο σπίτι, με τους οικείους μας, δείχνει την πνευματική μας κατάσταση.Ξέρετε, με τους ανθρώπους έξω από το σπίτι μας μπορεί να είμαστε οι πιο γλυκείς άνθρωποι ενώ μέσα στο σπίτι να είμαστε δικτάτορες, κατηφείς. Έξω από το σπίτι απλοί και καταδεχτικοί, μέσα στο σπίτι ιδιότροποι.

Όλα για τους “έξω”; Ποιο το νόημα;Και γίνεται η ζωή μας τόσο μπερδεμένη που δεν ξέρουμε πλέον ποιοι είμαστε. Είμαστε οι θεατρίνοι του έξω ή οι μίζεροι του σπιτιού μας; Έχουμε χάσει κάθε αίσθηση πραγματικού και πλαστού.Εάν δεν κάνουμε το σπίτι μας χώρο συγχώρεσης, κατανόησης, αποδοχής, συγκατάβασης τότε το “έξω” θα παραμένει πάντα ένας χώρος θεάτρου.Ολοι μας έχουμε πέσει σ’αυτήν την παγίδα, να απαξιώνουμε τους ανθρώπους μας (του σπιτιού μας) και να δίνουμε υπεραξία σε ανθρώπους έξω από το σπίτι μας. Και όλα αυτά για λίγο χειροκρότημα.Συνθηκολογήσαμε με την αποτυχία μας και αντί να την αντιμετωπίσουμε νομίζουμε ότι η λύση είναι εμπαίζουμε τους συνανθρώπους μας, λες και είναι θεατές σε κάποιο θεατρικό έργο.Άλλες φορές πασχίζουμε να φαίνεται το σπίτι μας εξωτερικά περιποιημένο, όμορφο, φρεσκοβαμμένο αλλά μέσα το αφήνουμε στο έλεος του εγώ μας.Πίσω από την κλειστή πόρτα του σπιτιού μας φαίνεται ποιοι είμαστε τελικά. Τότε που τα φώτα του κόσμου σβήσουν και θα μείνουμε με τους ανθρώπους μας, αυτούς που λέμε ότι αγαπούμε.

Δεν θέλει πολλά για να γίνει ξανά παράδεισος το σπιτικό μας.Ένα χάδι που μέχρι τώρα δεν είχε δοθεί, ένας καλός λόγος που μέχρι τώρα τσιγκουνεύτηκε, ένα χαμόγελο που μέχρι τώρα περίμενε, ένα φιλί που μέχρι τώρα ήταν ένα ξερό “τα λέμε”.Η ευτυχία έρχεται με το πώς θα τοποθετηθούμε στις καθημερινές καταστάσεις κυρίως μέσα στο σπιτικό μας κι έπειτα και έξω από αυτό. Πνευματική ζωή δεν είναι να πηγαίνουμε κάθε Κυριακή στο Ναό ντυμένοι τα καλά μας.

Πνευματική ζωή είναι να βιώνεται το σπιτικό μας ως η κατ’οίκον Εκκλησία, όπου κυριαρχεί η αλληλοπεριχώρηση και η ελευθερία ως απόρροια της εμπιστοσύνης. Ας κάνουμε το σπιτικό μας μια γεύση παραδείσου και όχι μια αίσθηση φυλακής. Όλοι φέρουμε ευθύνη γι’αυτό.Τουλάχιστον, όσο πασχίζουμε να φαινόμαστε στους “έξω” καλοί, να προσπαθούμε να είμαστε με τους ανθρώπους μας.Ο παράδεισος φαίνεται κάπου εκεί…μέσα από την κλειδαρότρυπα ενός σπιτιού που παρά τα προβλήματα που έχει, υπάρχει μέσα του ομόνοια, μετάνοια, ειρήνη και αγάπη εν Χριστώ. Εκεί όπου υπάρχει ο έρωτας για ζωή…

Αρχιμ. Παύλος Παπαδόπουλος

Το σπιτικό μας ως γεύση παραδείσου και όχι ως αίσθηση φυλακής....

Το ποιοι πραγματικά είμαστε φαίνεται πίσω από την πόρτα του σπιτιού μας.Πολλές φορές η ευλάβεια, η ταπείνωση, η απλότητα, η σιωπή, η ευγένεια είναι σχήματα επίπλαστα. Μοιάζει η αρετή μας σαν ένα ένδυμα που φοράμε αφού βγούμε έξω από το σπίτι μας.Ντυνόμαστε το χαμόγελο, κάνουμε τα μαλλιά μας κότσο, χαμηλώνουμε τον τόνο της φωνής μας, ηρεμούμε τα χαρακτηριστικά του προσώπου μας.

Και αρχίζει το θέατρο της ευσέβειας, αρχίζει η κωμωδία της χριστιανικής ζωής μας, η τραγωδία των επίπλαστων σχέσεών μας.Εάν με τους ανθρώπους μας –μέσα στο σπίτι μας- δεν ζούμε τον παράδεισο, τότε τίποτα δεν έχουμε καταφέρει. Η συμπεριφορά μας μέσα στο σπίτι, με τους οικείους μας, δείχνει την πνευματική μας κατάσταση.Ξέρετε, με τους ανθρώπους έξω από το σπίτι μας μπορεί να είμαστε οι πιο γλυκείς άνθρωποι ενώ μέσα στο σπίτι να είμαστε δικτάτορες, κατηφείς. Έξω από το σπίτι απλοί και καταδεχτικοί, μέσα στο σπίτι ιδιότροποι.

Όλα για τους “έξω”; Ποιο το νόημα;Και γίνεται η ζωή μας τόσο μπερδεμένη που δεν ξέρουμε πλέον ποιοι είμαστε. Είμαστε οι θεατρίνοι του έξω ή οι μίζεροι του σπιτιού μας; Έχουμε χάσει κάθε αίσθηση πραγματικού και πλαστού.Εάν δεν κάνουμε το σπίτι μας χώρο συγχώρεσης, κατανόησης, αποδοχής, συγκατάβασης τότε το “έξω” θα παραμένει πάντα ένας χώρος θεάτρου.Ολοι μας έχουμε πέσει σ’αυτήν την παγίδα, να απαξιώνουμε τους ανθρώπους μας (του σπιτιού μας) και να δίνουμε υπεραξία σε ανθρώπους έξω από το σπίτι μας. Και όλα αυτά για λίγο χειροκρότημα.Συνθηκολογήσαμε με την αποτυχία μας και αντί να την αντιμετωπίσουμε νομίζουμε ότι η λύση είναι εμπαίζουμε τους συνανθρώπους μας, λες και είναι θεατές σε κάποιο θεατρικό έργο.Άλλες φορές πασχίζουμε να φαίνεται το σπίτι μας εξωτερικά περιποιημένο, όμορφο, φρεσκοβαμμένο αλλά μέσα το αφήνουμε στο έλεος του εγώ μας.Πίσω από την κλειστή πόρτα του σπιτιού μας φαίνεται ποιοι είμαστε τελικά. Τότε που τα φώτα του κόσμου σβήσουν και θα μείνουμε με τους ανθρώπους μας, αυτούς που λέμε ότι αγαπούμε.

Δεν θέλει πολλά για να γίνει ξανά παράδεισος το σπιτικό μας.Ένα χάδι που μέχρι τώρα δεν είχε δοθεί, ένας καλός λόγος που μέχρι τώρα τσιγκουνεύτηκε, ένα χαμόγελο που μέχρι τώρα περίμενε, ένα φιλί που μέχρι τώρα ήταν ένα ξερό “τα λέμε”.Η ευτυχία έρχεται με το πώς θα τοποθετηθούμε στις καθημερινές καταστάσεις κυρίως μέσα στο σπιτικό μας κι έπειτα και έξω από αυτό. Πνευματική ζωή δεν είναι να πηγαίνουμε κάθε Κυριακή στο Ναό ντυμένοι τα καλά μας.

Πνευματική ζωή είναι να βιώνεται το σπιτικό μας ως η κατ’οίκον Εκκλησία, όπου κυριαρχεί η αλληλοπεριχώρηση και η ελευθερία ως απόρροια της εμπιστοσύνης. Ας κάνουμε το σπιτικό μας μια γεύση παραδείσου και όχι μια αίσθηση φυλακής. Όλοι φέρουμε ευθύνη γι’αυτό.Τουλάχιστον, όσο πασχίζουμε να φαινόμαστε στους “έξω” καλοί, να προσπαθούμε να είμαστε με τους ανθρώπους μας.Ο παράδεισος φαίνεται κάπου εκεί…μέσα από την κλειδαρότρυπα ενός σπιτιού που παρά τα προβλήματα που έχει, υπάρχει μέσα του ομόνοια, μετάνοια, ειρήνη και αγάπη εν Χριστώ. Εκεί όπου υπάρχει ο έρωτας για ζωή…

Αρχιμ. Παύλος Παπαδόπουλος

Χάνουμε πολλά, όταν καθυστερούμε στον εκκλησιασμό!

Πρέπει να γνωρίζουμε ότι κάθε πρωί τελείται στην Εκκλησία ο Όρθρος και στη συνέχεια η Θεία Λειτουργία, αν είναι Κυριακή ή γιορτή, αλλά και κάθε απόγευμα τελείται ο εσπερινός, ενώ σε κάποιους ναούς τελείται και παράκληση. 

Χτυπάει η καμπάνα κάθε πρωί, χτυπάει η καμπάνα κάθε απόγευμα, για να μας υπενθυμίσει ότι αρχίζει μία ευκαιρία δημόσιας προσευχής και να μας προσκαλέσει σ΄ αυτήν. Πολλοί νομίζουν ότι οι ακολουθίες αυτές αφορούν τους ιερείς ή τους μοναχούς και γίνονται γι΄ αυτούς. Όχι, αδελφοί μου, δεν αφορούν μόνο τους ιερείς και τους μοναχούς οι ακολουθίες, αλλά μας αφορούν όλους, και όλοι, κατά το δυνατόν, οφείλουμε να παριστάμεθα στους ναούς αυτές τις ώρες.

Στο σημείο αυτό θα μου επιτρέψετε να κάνω μία παρατήρηση και να διατυπώσω ταυτόχρονα και μία παράκληση. Κάθε Κυριακή και κάθε γιορτή οι περισσότεροι προσέρχεστε στην εκκλησία το τελευταίο ημίωρο ή και τέταρτο, λίγο δηλαδή πριν να τελειώσει η Θεία Λειτουργία και νιώθετε ικανοποιημένοι ότι επιτελέσατε το “καθήκον” του εκκλησιασμού. Κάποιοι μάλιστα περνάτε από τον ναό και μετά τη Θεία Λειτουργία, ανάβετε ένα κερί και αισθάνεστε ευχαριστημένοι. Χτυπά η καμπάνα την πρώτη φορά και μας λέγει: «ελάτε, ξεκινούμε την Ακολουθία». Χτυπά δεύτερη φορά, όταν ψάλλεται ο προσφιλής στην Παναγία μας ύμνος, «την τιμιωτέρα των Χερουβείμ», και μας βιάζει να σπεύσουμε. Χτυπά και την τρίτη φορά, στη δοξολογία, για να μας πει «μπαίνουμε στη Θεία Λειτουργία, αργήσατε».

Και όμως εμείς καθυστερούμε. Στο θέατρο μετά την έναρξη κλείνουν οι πόρτες, ένα λεπτό αν αργήσουμε, μένουμε έξω. Στα προγράμματα της τηλεοράσεως δεν χάνουμε ούτε λεπτό, στην εργασία μας χτυπάμε κάρτα ακριβώς στην καθορισμένη ώρα, στα ραντεβού μας, στα ψώνια μας, παντού φροντίζουμε να είμαστε συνεπείς στην ώρα μας και φυσικά αλλοίμονο, αν ο καθένας δεν τηρούσε με ακρίβεια το ωράριό του. Μόνο σε ένα πράγμα δεν τηρεί κανείς ωράριο, στον εκκλησιασμό.

Ο Θεός περιμένει, ο Θεός δεν τιμωρεί, ο Θεός δεν έχει ώρα. Αναλογισθήκατε όμως ποτέ πόσα χάνουμε εμείς, όταν δεν προσερχόμαστε έγκαιρα στην εκκλησία;

Αναφέρομαι κυρίως στον εκκλησιασμό της Κυριακής, κατά τον οποίο προηγείται ο Όρθρος και ακολουθεί η Θεία Λειτουργία . O Όρθρος είναι προετοιμασία του ιερέως και των πιστών για τη Θεία Λειτουργία. Δυστυχώς, λίγοι χριστιανοί παρακολουθούν τον Όρθρο και αυτοί κερδίζουν πολλά. Οι περισσότεροι δεν γνωρίζουν καν τι είναι ο Όρθρος αλλά ούτε και τι είναι η Θεία Λειτουργία, αφού προσέρχονται την τελευταία στιγμή, ακόμη και όταν θέλουν να κοινωνήσουν. Να μάθουμε τη θεία λατρεία, αδελφοί μου, να γνωρίσουμε τη σημασία της για τη ζωή μας, για να συμμετέχουμε με λαχτάρα σε αυτήν, για να απολαμβάνουμε τα οφέλη της με επιθυμία και να θεωρούμε απώλεια όταν χάνουμε έστω και λίγα λεπτά και όχι ώρα από τη θεία λατρεία.

Ποιά η ιστορική αναδρομή του ιερού μυστηρίου της μετανοίας;

Η μετάνοια κατά τους χρόνους του Κυρίου μας αποτελεί το κήρυγμα του τελευταίου προφήτη, του Ιωάννη Βαπτιστή, που κήρυττε βάπτισμα μετανοίας, εις άφεσιν αμαρτιών και εις ζωήν αιώνιον (Μαρκ. 1,4), αλλά και του ίδιου του κυρίου μας Ιησού, που εγκαινιάζοντας την Νέα Διαθήκη, έδωσε για την σωτηρία του ανθρώπου από την αμαρτία το μυστήριο του βαπτίσματος. 

Επειδή όμως στον άνθρωπο και μετά το βάπτισμα έμεινε η τροπή προς την αμαρτία, για τον λόγο αυτό ο Κύριος έδωσε στους μαθητές Του και δι’ αυτών σε όλους τους διαδόχους τους, επισκόπους και πρεσβυτέρους, την εξουσία του «δεσμείν και λύειν» λέγοντας «λάβετε πνεύμα άγιον, αν τινών αφήτε τας αμαρτίας, αφίενται αυτοίς, αν τινών κρατήτε κεκράτηνται» (Ιω. 20,23).

Στην αρχαία Εκκλησία η εξομολόγηση ήταν δημόσια. Οι πιστοί φώναζαν μέσα στο πλήθος τα αμαρτήματά τους και έλάμβαναν την συγχώρεση. Στις Πράξεις των Αποστόλων διαβάζουμε σχετικά: «Πολλοί των πεπιστευκότων ήρχοντο εξομολογούμενοι και αναγγέλλοντες τας πράξεις αυτών» (Πράξ. 19,18). Η εξομολόγηση ήταν υπόθεση της χριστιανικής κοινότητας. Θα λέγαμε ένα ειδοποιόν στοιχείον, που χαρακτήριζε την ενότητα της Εκκλησίας. Αυτό σήμαινε ότι η αμαρτία κάποιου μέλους της Εκκλησίας είχε αντίκρυσμα σε όλους τους αδελφούς εν Χριστώ, γιατί την Εκκλησία οι πρώτοι χριστιανοί την αισθάνονταν ως κοινό τους σπίτι. Και φυσικά ο κάθε αμαρτάνων θεραπευόταν και αποδεσμευόταν από την αμαρτία, όχι αφ’ εαυτού, αλλά θεραπευόταν με τους κανόνες που έβαζε η Εκκλησία δια των ποιμένων της μέσα στην χριστιανική κοινότητα. Ήταν θα λέγαμε η μετάνοια «κοινοβιακή». Την δημόσια εξομολόγηση, μόνο σ’ αυτήν την διάσταση πρέπει να την κατανοούμε εμείς οι ορθόδοξοι και όχι όπως νομίζουν ότι την κατανοούν οι σημερινοί προτεστάντες.

Κατόπιν, επειδή αυξήθηκε ο αριθμός των πιστών και έγινε δύσκολη η δημόσια εξομολόγηση, δόθηκε χάρισμα της εξομολογήσεως από τους επισκόπους και στους πρεσβυτέρους κι έτσι το μυστήριο της εξομολογήσεως έγινε κάτι το ιδιαίτερο -θα λέγαμε προσωπικό– για τον κάθε πιστό. Από τον υποχρεωτικό χαρακτήρα που είχε πρώτα, έπειτα αφέθηκε στη διάθεση του κάθε πιστού να προσέρχεται κατά τακτά διαστήματα, οπότε επιθυμούσε ο καθένας. Πιθανόν από τον 3ο αι, έπειτα από τους διωγμούς του Δεκίου, ορίσθηκαν και οι πρεσβύτεροι να ασκούν την εξομολόγηση των πιστών, εξ αιτίας των πολλών πεπτωκότων, που αρνήθηκαν την πίστη τους κατά τους διωγμούς.

Οι μετανοούντες της αρχαίας Εκκλησίας, ανάλογα με τα αμαρτήματα που είχαν διαπράξει κατατάσσονται σε διάφορες κατηγορίες μετανοούντων. Τα επιτίμια, δηλ. οι κανόνες που έβαζε η Εκκλησία σ’ αυτούς, ήταν καθορισμένα για την κάθε κατηγορία. Έτσι έχουμε 4 κατηγορίες μετανοούντων:

Α) Των προσκλαιόντων ή χειμαζομένων. Αυτοί κατά τη διάρκεια της Θείας Λειτουργίας παρέμεναν έξω, στο προαύλιο του ναού και ζητούσαν συγχώρεση από τους πιστούς που εισέρχονταν σ’ αυτόν.

Β) Των ακροωμένων. Αυτοί έμεναν στον νάρθηκα του ναού μαζί με τους κατηχουμένους, κατά την ώρα των λεγομένων «κατηχουμένων».

Γ) Των υποπιπτόντων. Αυτοί έμεναν εντός του κυρίου ναού, γονυκλινείς και δακρύοντες και απέρχονταν μαζί με τους κατηχουμένους.

Δ) Των συνισταμένων. Αυτοί έμεναν εντός του ναού όρθιοι, μαζί με τους πιστούς, αλλά δεν μετελάμβαναν τα άχραντα μυστήρια.

Καθένα από τα στάδια αυτά διαρκούσε από ένα έως τρία έτη. Και τα τέσσερα ανωτέρω επιτίμια εκτελούνταν βιωματικά μέσα στον χρόνο του ναού, μέσα στον χώρο του ναού, μέσα στην χριστιανική κοινότητα.

Τον άρτον ημών τον επιούσιον, τί σημαίνει;

Προϊούσης της προσευχής αιτούμεθα και λέγομεν: «τον άρτον ημών τον επιούσιον δος ημίν σήμερον».

Τούτο δύναται και πνευματικώς και απλώς να νοηθή, επειδή και εκατέρα η ερμηνεία θεία ευδοκία λυσιτελεί εις σωτηρίαν.

Διότι άρτος ζωής ο Χριστός εστί, και ο άρτος ούτος ουκ εστί πάντων, αλλά ημέτερος εστί.

Και ως λέγομεν «Πάτερ ημών», επειδή των πιστευόντων Πατήρ εστίν, ούτω και άρτον ημών καλούμεν αυτόν, επειδή ο Χριστός εστίν ο άρτος των πεινώντων, οίτινες γεύονται του σώματος αυτού.

Τούτον δε τον άρτον αιτούμεθα να δίδωται ημίν καθ’ εκάστην, ίνα μη όσοι εν Χριστώ εσμέν και την Ευχαριστίαν ως τροφήν σωτηρίας καθ’ εκάστην λαμβάνομεν, γενομένου μεταξύ βαρύτερου τινός πλημμελήματος, καθ’ ον χρόνον αφεστώτες και μη κοινωνούντες απεχόμεθα από του θείου άρτου, χωριζώμεθα από του σώματος του Χριστού, αυτού κηρύττοντας και παραινούντος: «Εγώ ειμί ο άρτος ο ζων, ο εκ του Ουρανού καταβάς κτλ.».

Οπως λοιπον, λέγει, εις ζωήν αιώνιον τρώγει, ον τις τρώγη εκ του άρτου αυτού, (ως είναι πρόδηλον ότι εκείνοι ζώσιν, οίτινες του σώματος αυτού άπτονται και την Ευχαριστίαν τω δικαίω της κοινωνίας λαμβάνουσιν), ούτω τουναντίον πρέπει να φοβώμεθα και να προσευχώμεθα, μη τις, καθ’ ον χρόνον αφεστώς χωρίζεται από του σώματος του Χριστού, απομένη μακράν της σωτηρίας αυτού απειλούντος και λέγοντος: «Εάν μη φάγητε την σάρκα του Υιού του ανθρώπου και πίητε αυτού το αίμα, ουκ έχετε ζωήν εν εαυτοίς».

Και διά τούτο «τον άρτον ημών», τουτέστι τον Χριστόν, καθ’ εκάστην να δίδωται ημίν αιτούμεθα, ίνα πάντοτε οι εν Χριστώ μένοντες και ζώντες από της αγιωσύνης αυτού και του σώματος μη απομακρυνώμεθα» (Περί Κυριακής προσευχής)

(Απόσπασμα από το βιβλίο του Αγίου Νεκταρίου “Μελέται περί των Θείων Μυστηρίων” εκδοθέν το πρώτον το 1915).

Άγιος Ιάκωβος Τσαλίκης - Η επιστήμη της συγχώρεσης

Μορφωμένος άνθρωπος ο κ. Σταύρος. Με πτυχίο πανεπιστημίου και ξένες γλώσσες και πείρα ζωής. Δυσκολευόταν, όμως, στα πνευματικά. Δεν μπορούσε να καταλάβει και τα πιο απλά πράγματα. Όλα τα εξέταζε και τα πλησίαζε ορθολογιστικά. Είχε αναπτύξει το νου και όχι την καρδιά.

Δεν ήταν πρόθυμος να συγχωρήσει εύκολα τους άλλους. Ειδικά αυτούς που έβλεπε κατώτερους και εμπαθείς.

Καθόταν τώρα απέναντι από τον Γέροντα Ιάκωβο, έναν ασκητικό ιερομόναχο, με ροζιασμένα χέρια και ένοιωθε σαν μαθητούδι μπροστά

στον δάσκαλο. Ερωτήσεις πολλές. Αντιρρήσεις περισσότερες. Αλλά και οι απαντήσεις σοφές και αποκαλυπτικές.

Ρώτησε τον Γέροντα για το σοβαρό (το σοβαρότερο;) θέμα της συγχωρήσεως των άλλων ανθρώπων, που δυσκολευόταν να το κατανοήσει:

—Αφού βλέπω καθαρά και ολοφάνερα τον άλλον να αμαρτάνει, πως να τον συγχωρήσω; Δεν έχω δίκιο;

—Όλους μας βλέπει ο Θεός αδιάκοπα και ξέρει καθαρά και ολοφάνερα ότι αμαρτάνουμε. Γιατί μας συγχωρεί και μας ανέχεται και μας περιμένει να μετανοήσουμε και να ζητήσουμε άφεση αμαρτιών;

—Πάλι δεν σας καταλαβαίνω, πάτερ μου. Τι πρέπει να κάνουμε; Να πούμε στην αμαρτία μπράβο; Να την επαινέσουμε σιωπώντας;

—Ποτέ δεν πρέπει να επαινούμε την αμαρτία, είπε ο π. Ιάκωβος. Συγχωρούμε τον αμαρτωλό και όχι την αμαρτία. Εάν δεν κάνουμε αυτήν την διάκριση, αυτό το διαχωρισμό μεταξύ αμαρτίας και αμαρτωλού, θα βρισκόμαστε πάντοτε σε λάθος δρόμο.

—Τότε, τι πρέπει να κάνουμε; Πώς να αντιμετωπίζουμε αυτό το θέμα;

—Έχεις δει τους σιδεράδες, που μαστορεύουν τα σίδερα; Δεν τα πιάνουν τα αναμμένα σίδερα με τα χέρια τους, γιατί θα καούν, εξήγησε ο Γέροντας. Έχουν ειδικές τσιμπίδες και δαγκάνες και έτσι τα πλησιάζουν και τα μαστορεύουν. Το ίδιο πρέπει να κάνουμε και για κάθε πρόβλημα και για κάθε θέμα, που πλησιάζουμε. Να έχουμε τα κατάλληλα εργαλεία και στα πνευματικά θέματα τις κατάλληλες προϋποθέσεις. Αυτό ισχύει και για το θέμα της συγχωρήσεως των άλλων.

—Μα, πάτερ μου, εγώ έθεσα ένα συγκεκριμένο ζήτημα. Πώς μπορούμε να συγχωρήσουμε κάποιον, που αμάρτησε φανερά και χωρίς καμία δικαιολογία; Εγώ θέλω να μάθω τι πρέπει να κάνω στην περίπτωση αυτή.

-Το «χωρίς καμιά δικαιολογία» πρέπει να το αφήσουμε στην άκρη, γιατί δεν μπορούμε να ξέρουμε, είπε ο π. Ιάκωβος. Μόνον ο Θεός γνωρίζει τα βάθη της ψυχής του κάθε ανθρώπου. Μόνον Εκείνος ξέρει τι συμβαίνει. Εμείς βλέπουμε απ' έξω. Εκείνος βλέπει το από μέσα. Ας θυμηθούμε και την διδασκαλία του Χριστού για τα ποτήρια, όταν μιλούσε για την υποκρισία των Γραμματέων και των Φαρισαίων. Απ' έξω φαίνονται καθαρά. Μέσα, όμως, είναι γεμάτα από βρωμιά και αδικία και αρπαγή. Να το πω και με ένα άλλο παράδειγμα. Όταν πηγαίνουμε στο γιατρό να μας θεραπεύσει, δεν του λέμε εμείς τι να κάνει. Εκείνος ξέρει τη δουλειά του. Εμείς απλώς του λέμε ότι πονάμε και σε ποιο μέρος υποφέρουμε. Τη στιγμή, που λέμε «εγώ θέλω» σταματούμε την διαδικασία της γνώσεως, για το θέμα, που πρέπει να μάθουμε. Η αλήθεια μας δίδεται όταν τη ζητήσουμε ταπεινά, όπως ζητούμε την υγεία μας από τον γιατρό. Δεν μπορούμε να διατάξουμε την αλήθεια, άλλα να την παρακαλέσουμε να μας δοθεί, να μας αποκαλυφθεί. Γιατί ή αλήθεια είναι ο Θεός, που δεν μπορούμε να τον διατάξουμε, άλλα μόνον να τον παρακαλέσουμε και να τον αγαπήσουμε.

—Ναι, πάτερ μου, αλλά τότε τι γίνεται; Αν δεν πω στο γιατρό εγώ τι θέλω πώς θα με εξετάσει και πώς θα με θεραπεύσει;

—Όχι, όχι, όχι, παιδί μου, αυτό είναι λάθος, ξανάπε ο Γέροντας. Ο γιατρός ξέρει τι θέλεις, όταν τον επισκέπτεσαι. Εσύ το μόνο, που μπορείς να πεις είναι ότι πονάς και σε ποιο σημείο νιώθεις τον πόνο σου. Τα υπόλοιπα είναι δική του δουλειά. Γι' αυτό και οι Άγιοι Πατέρες μας συμβουλεύουν να προσευχόμαστε σαν τα μικρά παιδιά, που κλαίνε όταν πονούνε. Και δείχνουνε το μέρος όπου πονάνε.

—Πάλι δεν το καταλαβαίνω, πάτερ μου, το νόημα των λόγων, που μου λέτε, απάντησε ο κ. Σταύρος. Δεν πονώ εγώ, αλλά θέλω να ξέρω τι στάση, να κρατήσω σε κάποιον, που αμάρτησε φανερά. Θα τον συγχωρήσω ή όχι;

—Τη συγχώρηση πρέπει να τη δίνουμε σε όλους, όπως κάνει και ο ίδιος ο Θεός. «Βρέχει επί δικαίους και αδίκους», λέγει το Ευαγγέλιον. Διότι όλοι είμαστε αμαρτωλοί και όλοι θα έπρεπε να καταδικασθούμε, για τις αμαρτίες μας, λίγες ή πολλές. Για αυτό πρέπει να συγχωρούμε και να ευχόμαστε στον Θεό να συγχωρήσει και τον αμαρτωλό και εμάς, που αμαρτάνουμε και πολύ συχνά δεν καταλαβαίνουμε τι κάνουμε ή τι δεν κάνουμε.

Αν, όμως, είμαστε αδύναμοι πνευματικώς και η συμπεριφορά του άλλου μας επηρεάζει αρνητικά, τότε πρέπει να μη τον κατηγορούμε, αλλά να τον αποφεύγουμε και να μην έχουμε μαζί του συναναστροφές και συνέπειες. Και αν είναι αιρετικός τότε να τον αποφεύγουμε τελείως και να μη τον δεχόμαστε. Γιατί η συντροφιά με τους αιρετικούς είναι επικίνδυνη, μπορεί να μας δηλητηριάσει και να μας θανατώσει πνευματικά. Γενικώς για τους αμαρτωλούς πρέπει να θυμόμαστε τα λόγια του Μ. Βασιλείου: «Φθείρουν ήθη χρηστά ομιλίαι κακαί». Δηλαδή ή συντροφιά με τους αμαρτωλούς μπορεί να φθείρει και τους καλούς χαρακτήρες.

—Αυτό το γνωρίζω, συνέχισε ο κ. Σταύρος, που επέμενε στην γνώμη του. Αυτό, που δεν ξέρω είναι το πώς και το γιατί της συγχωρήσεως των άλλων ανθρώπων.

—Το πώς μας το είπε ο Χριστός: «Χωρίς εμού ου δύνασθε ποιείν ουδέν» (Ιω. ιε' 5). Χρειάζεται η δική του βοήθεια, είπε ο Γέροντας. Για αυτό και πρέπει να ζητούμε συνεχώς την βοήθειά του. Αν εκείνος δεν βοηθήσει, τίποτε καλό δεν μπορούμε να κάνουμε. Όσον για το «γιατί», αυτό μας το λέγει το Ευαγγέλιο: «Εάν γαρ αφήτε τοις ανθρώποις τα παραπτώματα αυτών, αφήσει και υμίν ο Πατήρ υμών ο ουράνιος• εάν δε μη αφήτε τοις ανθρώποις τα παραπτώματα αυτών, ουδέ ο πατήρ υμών αφήσει τα παραπτώματα υμών» (Ματθ. στ' 14-15). Να γιατί πρέπει να συγχωρούμε τους άλλους, όσον και αν αμάρτησαν. Από την συγχώρηση, αγαπητέ μου, αρχίζει η αγάπη. Διάβασε το ιγ' Κεφάλαιο της Α' Επιστολής του Αποστόλου Παύλου προς Κορινθίους και τότε θα καταλάβεις το γιατί πρέπει να συγχωρούμε.

—Την έχω διαβάσει, πάτερ μου, αλλά πάλι αδυνατώ να κατανοήσω τι θέλετε να πείτε με το πώς και το γιατί...

—Τότε θα σου μιλήσω, φίλτατε, με άλλο παράδειγμα, για να γίνω πιο σαφής, ξανάπε ο π. Ιάκωβος. Άνοιξε την δεξιά σου παλάμη από το μέσα μέρος και τέντωσε την όσον μπορείς.

Ο κ. Σταύρος τέντωσε την παλάμη του δεξιού του χεριού και περίμενε. Τότε ο Γέροντας πήρε το ποτήρι με το νερό, που βρισκόταν πάνω στο τραπέζι και έριξε λίγο πάνω στην παλάμη του επισκέπτη του. Το νερό, καθώς ήταν φυσικό, κύλησε από το χέρι και χύθηκε κάτω και δεν έμεινε στην ανοιχτή παλάμη ούτε σταγόνα.

—Τώρα κάνε κούρμπα την παλάμη σου, είπε ο Γέροντας.

—Τι θα πει κούρμπα, πάτερ μου; Δεν ξέρω την λέξη...

—Κούρμπα στο χωριό μου λένε την καμπύλη, εξήγησε ο π. Ιάκωβος. Κάνε, λοιπόν, την παλάμη σου κυρτή, σαν λακκούβα, όπως παίρνεις το νερό, για να πλυθείς.

Υπάκουσε ο κ. Σταύρος και ο Γέροντας έριξε πάλι στην χούφτα του λίγο νερό από το ποτήρι και έμεινε το νερό στο χέρι του κ. Σταύρου.

—Αυτό είναι, που πρέπει να κάνουμε όταν θέλουμε να μάθουμε μιαν αλήθεια και πιο πολύ όταν θέλουμε να συγχωρήσουμε κάποιον αμαρτωλό, εξήγησε ο π. Ιάκωβος. Σκύβουμε το κεφάλι της λογικής μας μπροστά στην αλήθεια, ταπεινώνουμε τον εαυτό μας, που νομίζει ότι όλα τα ξέρει και όλα μπορεί να τα καταλάβει, ομολογούμε την αδυναμία μας και τότε ο Θεός μας δίνει άφθονη την χάρη του και για να καταλάβουμε και για να ενεργήσουμε σωστά. Αυτό κάνουμε και όταν θέλουμε να συγχωρήσουμε και να πλησιάσουμε τον Χριστό της αγάπης, που συγχωρεί και βοήθα όσους ζητούν ταπεινά την βοήθεια του. Χωρίς ταπείνωση, ούτε τον εαυτόν μας μπορούμε να συγχωρήσουμε και να τον αγαπήσουμε πραγματικά.

Αυτό μας δίδαξε ο Χριστός και με την ζωήν και με τον λόγον του. Και αυτό πρέπει να κάνουμε κι εμείς, αν θέλουμε να δούμε «Θεού πρόσωπον». Να ταπεινωθούμε πρώτα μπροστά στον Θεόν, ως αμαρτωλοί που είμαστε και Εκείνος θα μας βοηθήσει να ταπεινωθούμε και μπροστά στους ανθρώπους, να τους συγχωρήσουμε και να καταλάβουμε ότι αλλιώς δεν γίνεται τίποτα.

Ο κ. Σταύρος φαίνεται ότι κατάλαβε αυτήν τη φορά και έσκυψε το κεφάλι του μπροστά στον Γέροντα, σαν να ζητούσε συγχώρηση για την διανοητική του έπαρση και την ψυχική του αλαζονεία. Γιατί αυτό το νόσημα της έπαρσης και της αλαζονείας τυφλώνει και ξεστρατίζει την ψυχή του ανθρώπου. Τότε ο π. Ιάκωβος, που είδε διακριτικά την μεταστροφή του επισκέπτη του, θέλησε να βάλει, ωσάν περισπωμένη στο ρήμα «αγαπώ» τον επίλογο της κουβέντας τους, είπε:

—Ο Χριστός μας έδωσε τον λεγόμενον «χρυσόν κανόνα» ζωής ανάμεσα στους άλλους ανθρώπους: «Πάντα ουν όσα αν θέλητε ίνα ποιώσιν υμίν οι άνθρωποι, ούτω και υμείς ποιείτε αυτοίς ούτος γαρ εστίν ο νόμος και οι προφήται» (Ματθ. ζ' 12). Δηλονότι, αν θέλεις να σε συγχωρούν οι άλλοι, συγχώρησε τους άλλους πρώτος εσύ. Αμήν.

«Αγαπήστε την προσευχή, την κουβέντα με τον Κύριο»

Ο άνθρωπος ζητάει στον ουρανό τη χαρά και την ευτυχία.

Ζητάει το αιώνιο μακριά απ’ όλους κι απ’ όλα, ζητάει να βρει τη χαρά στον Θεό.

Ο Θεός είναι μυστήριο.

Είναι σιωπή, είναι άπειρος, είναι το παν.

Την τάση της ψυχής για τον ουρανό την έχει όλος ο κόσμος, όλοι ζητάνε κάτι το ουράνιο.

Σ’ Αυτόν στρέφονται όλα τα όντα, έστω και ασυνειδήτως.

Σ’ Αυτόν να στρέφετε διαρκώς το νου σας.

Αγαπήστε την προσευχή, την κουβέντα με τον Κύριο.

Άγιος Πορφύριος Καυσοκαλυβίτης

Άγιοι Ιάσονας και Σωσίπατρος οι Απόστολοι (29 Απριλίου)

Ιερά Λείψανα:

Η Κάρα του Αγίου βρίσκεται στη Μητρόπολη Θηβών.

Αποτμήματα του Ιερού Λειψάνου του Αγίου βρίσκονται στη Μητρόπολη Κερκύρας και στις Μονές Διονυσίου Αγίου Όρους και Κύκκου Κύπρου.

Η Κάρα του Αγίου Σωσίπατρου βρίσκεται στη Μητρόπολη Θηβών και Λεβαδείας.

Αποτμήματα του Ιερού Λειψάνου του Αγίου Σωσίπατρου φυλάσσονται στη Μητρόπολη Κερκύρας, στο Μητροπολιτικό Ναό Βέροιας και στη Μονή Διονυσίου Αγίου Όρους.

Βιογραφία

Οι Άγιοι Απόστολοι Ιάσων και Σωσίπατρος ανήκουν στη χορεία των Αποστόλων του Κυρίου και κατάγονταν ο μεν Ιάσων από την Ταρσό ή τη Θεσσαλονίκη, κατά το παλαιό χειρόγραφο, όπως σημειώνει ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης, ο δε Σωσίπατρος από την Αχαΐα.

Το όνομα του Ιάσων απαντά σε δύο από τα βιβλία της Καινής Διαθήκης. Στις Πράξεις των Αποστόλων και στην προς Ρωμαίους Επιστολή του Παύλου.

Ο Απόστολος Παύλος, μετά τους Φιλίππους, ήλθε στην Θεσσαλονίκη, όπου δίδαξε επί τρεις εβδομάδες. Η διδασκαλία του επέσυρε το μίσος των Ιουδαίων, οι οποίοι στράφηκαν εναντίον του, παρακινώντας και τους αγοραίους της πόλεως. Επειδή φιλοξενούνταν στο σπίτι του Ιάσονος, οι Ιουδαίοι τον αναζήτησαν εκεί. Δεν τον βρήκαν όμως, γι' αυτό έσυραν τον Ιάσονα και τους άλλους αδελφούς στους πολιτάρχες, δηλαδή στους δημοτικούς άρχοντες. Στην αφήγηση αυτή των Πράξεων των Αποστόλων αναφέρεται για πρώτη φορά το όνομα του Ιάσονα. Στην προς Ρωμαίους Επιστολή ο Παύλος αναφέρει τον Ιάσονα με εκείνους που απηύθυναν χαιρετισμούς στους παραλήπτες της Επιστολής.

Από την Αγία Γραφή, από την οποία έχουμε τις πρώτες πληροφορίες και συγκεκριμένα στην προς Ρωμαίους Επιστολή, ο Ιάσων και ο Σωσίπατρος χαρακτηρίζονται «συγγενεῖς» του Αποστόλου Παύλου. Ο χαρακτηρισμός αυτός δημιούργησε ορισμένα ερωτήματα. Κατά πάσα πιθανότητα σημαίνει ότι ο Παύλος και ο Ιάσων ήταν ομότεχνοι, πάντως όχι συγγενείς εξ αίματος. Εν τούτοις, όπως δέχονται οι ερευνητές, ο αναφερόμενος στις Πράξεις των Αποστόλων και στην Επιστολή είναι ένα και το αυτό πρόσωπο. «Τούτου τοῦ Ἰάσονος», λέγει ο ιερός Χρυσόστομος, «καὶ Λουκᾶς μέμνηται. Οὐ γὰρ ἁπλῶς συγγενῆν μέμνηται, εἰ μὴ καὶ τὴν εὐσέβειαν εἶεν ἑοικότως αὐτῷ». Με το ίδιο πνεύμα ομιλεί και ο Θεοφύλακτος: «Εἰ μὴ γὰρ τοιοῦτοι ἦσαν, οὐκ ἂν αὐτῶν ἐμνήσθη». Στο ίδιο συμπέρασμα καταλήγουν ο Θεοδώρητος Κύρου, ο Οικουμένιος και όλοι οι νεότεροι ερμηνευτές. Δέχονται δηλαδή ταυτισμό του Ιάσονος των Πράξεων και της Επιστολής.

Ο Ιάσων φαίνεται ότι διατηρούσε μικρό εργαστήριο υφαντουργίας, στο οποίο ο Παύλος βρήκε εργασία. Αυτό σημαίνει ότι ο συνεργάτης του Αποστόλου ήταν εγκατεστημένος στη Θεσσαλονίκη και ίσως μονίμως. Το Μηναίον της Εκκλησίας φέρει τον Ιάσονα Ταρσέα ως προς την καταγωγή. «Τούτων ὁ μὲν Ἰάσων Ταρσεὺς ἦν, ὃς καὶ πρῶτος ἐκεῖθεν ζωγρεῖται πρὸς τὴν εὐσέβειαν». Ίσως η άποψη αυτή σχηματίσθηκε από την φράση του Παύλου «οἱ συγγενεῖς μου» και κυρίως από παρερμηνεία σχετικής φράσεως των λεγομένων «Πράξεων τῶν Ἁγίων», έργο κατά πάσα πιθανότητα του 9ου αιώνα μ.Χ. Οι «Πράξεις τῶν Ἁγίων» αναφέρουν ότι ο Ιάσων καταστάθηκε από τον Παύλο, Επίσκοπος Ταρσού. «Ἐξ ἀρχῆς», λέγει το κείμενο των «Πράξεων τῶν Ἁγίων», «ὁμοῦ Ἰάσων τῆς Ταρσοῦ μητρόπολιν κυβερνῶν ἐμπεπίστευτο παρὰ Παύλου ὡς οἰκείαν πατρίδα». Αλλά το «οικείαν πατρίδα» δεν αναφέρεται στον Ιάσονα, αλλά στον Ταρσέα Παύλο, που εμπιστεύθηκε την πατρίδα του στον Ιάσονα. Αλλά και αν ακόμη ο Ιάσων καταγόταν από την Ταρσό, δεν θα ήταν Χριστιανός πριν από την εγκατάστασή του στη Θεσσαλονίκη. Τούτο είναι εύκολο να το ισχυρισθούμε, διότι εάν είχε γνωρίσει την χριστιανική πίστη στην Ταρσό, βρισκόμενος στην Θεσσαλονίκη έπρεπε τουλάχιστον να είχε προλειάνει το έδαφος. Το μόνο βέβαιο είναι ότι ο Ιάσων ζούσε στην Θεσσαλονίκη και ότι έγινε μαθητής του Αποστόλου Παύλου.

Η γνώμη του Holzner ότι ο Απόστολος Παύλος ήλθε από τους Φιλίππους στη Θεσσαλονίκη κομίζοντας Επιστολές προς τον Ιάσονα, συνηγορεί υπέρ της απόψεως εκείνης ότι ο Παύλος δεν γνώριζε τον Ιάσονα και ότι ο Ιάσων γνώρισε τον Χριστιανισμό από τον Παύλο. Ο Απόστολος Παύλος στα πρώτα χρόνια της ιεραποστολικής δράσεώς του, επισκεπτόταν καταρχήν τους Ιουδαίους και έπειτα απευθυνόταν στους Εθνικούς. Έτσι και στη Θεσσαλονίκη, όπως είναι γνωστό, πρώτα επισκέφθηκε τη συναγωγή, όπου και μίλησε. Πολλοί από τους ερμηνευτές ισχυρίζονται ότι ο Ιάσων ήταν Ιουδαίος. Το όνομα Ιάσων ήταν συνηθισμένο στους Έλληνες, το έπαιρναν όμως και πολλοί Ελληνιστές Ιουδαίοι. Η πληροφορία του Δωροθέου Τύρου, ότι ο Ιάσων ήταν ένας από τους Εβδομήκοντα Μαθητές του Κυρίου έχει αποκρουσθεί.

Η δράση του Ιάσονος, αρχίζει αμέσως μετά την μεταστροφή του στον Χριστό. Φιλοξενεί τον Παύλο στο σπίτι του, προσφέρει στον δάσκαλο και στους πρώτους Χριστιανούς τη βοήθειά του, διαθέτει το ίδιο του το σπίτι για τις συνάξεις και υφίσταται διώξεις χάρη του Ευαγγελίου. Η αναζήτηση του Παύλου από τους Ιουδαίους και η σύλληψη του Ιάσονος στη Θεσσαλονίκη ήταν πράξη ανεύθυνη. Αν πράγματι οι κατηγορίες ότι ενεργούσε κατά του Καίσαρος ήταν επιβεβαιωμένες, τότε έπρεπε να γίνει έρευνα όχι από τον όχλο, αλλά από τις αρχές. Οι πολιτάρχες, ύστερα από εξέταση στην οποία υπέβαλαν τον Ιάσονα και τους αδελφούς, τους άφησαν ελεύθερους και τους διαβεβαίωσαν ότι δεν επρόκειτο να ενοχληθούν. Παρόλα αυτά, η θέση του Ιάσονος δεν έπαυσε να είναι επισφαλής.

Όλα αυτά αποτελούν προοίμιο άλλων διώξεων που επρόκειτο να υποστεί ο Ιάσων. Ο ιερός Χρυσόστομος, επαινώντας τον Απόστολο Ιάσονα, τον χαρακτηρίζει θαυμαστό: «Θαυμαστὸς ὁ ἀνὴρ εἰς κινδύνους ἑαυτὸν ἐκδοὺς καὶ ἐκπέμψας αὐτούς».

Μετά τα συμβάντα στη Θεσσαλονίκη, ο Παύλος αναχωρεί γρήγορα για την Βέροια. «Οἱ δὲ ἀδελφοὶ διὰ νυκτὸς ἐξέπεμψαν τόν τε Παῦλον καὶ Σίλαν εἰς Βέροιαν». Πρωτοστάτης για τη φυγάδευση του διδασκάλου τους ήταν ο Ιάσων, ο οποίος έμεινε στη Θεσσαλονίκη διοργανώνοντας την πρώτη Εκκλησία.

Όταν οι Απόστολοι Τιμόθεος και Σίλας πήγαν στην Κόρινθο, ο Ιάσων τους έδωσε χρήματα για τον Παύλο. Και όταν ο Απόστολος Παύλος έγραφε την προς Ρωμαίους Επιστολή, ο Ιάσων ήταν στην Κόρινθο και απηύθυνε χαιρετισμούς στους Χριστιανούς της κοινότητος της Ρώμης.

Μια παράδοση φέρει τον Απόστολο Ιάσονα Επίσκοπο της γενέτειρας του διδασκάλου του, τον δε Απόστολο Σωσίπατρο Επίσκοπο Ικονίου. Άλλη πάλι παράδοση, την οποία όμως αποκρούουν οι ερμηνευτές, θέλει τον Ιάσονα Επίσκοπο Ικονίου. Τόσο ο Ιάσων όσο και ο Σωσίπατρος ήλθαν στην Κέρκυρα, όπου ανέπτυξαν πλούσια δράση.

Και οι δύο συνεργάτες του Αποστόλου Παύλου, εξαιτίας της ιεραποστολικής τους δραστηριότητας, συκοφαντήθηκαν, συνελήφθησαν και ρίχθηκαν στη φυλακή από τον ηγεμόνα Κερκυλλίνο. Στην φυλακή μετέστρεψαν επτά ληστές στον Χριστό, οι οποίοι αργότερα μαρτύρησαν για την πίστη τους και το δεσμοφύλακα Αντώνιο. Οι δύο Απόστολοι παραδόθηκαν από τον ηγεμόνα στον έπαρχο Καπριανό, ο οποίος μην μπορώντας να τους μεταπείσει, τους έριξε στην φυλακή.

Τα βασανιστήρια που υπέστησαν από τον έπαρχο οι δύο Απόστολοι, συγκίνησαν την θυγατέρα του ηγεμόνος, Κέρκυρα, η οποία ασπάσθηκε τον Χριστιανισμό. Οι δύο Απόστολοι ρίχθηκαν σε ένα σιδερένιο καζάνι, όπου υπήρχε πίσσα και ρητίνη. Ο Ιάσων εξήλθε αβλαβής, ενώ ο Σωσίπατρος πέθανε. Από τη δοκιμασία αυτή των δύο Αποστόλων, ο ηγεμόνας μετανόησε, κατηχήθηκε, βαπτίσθηκε και μετονομάσθηκε Σεβαστιανός.

Ο Απόστολος Ιάσων, όπως αναφέρουν οι «Πράξεις τῶν Ἁγίων», έζησε μέχρι τα βαθειά γεράματα, διακονώντας την Εκκλησία της Κέρκυρας και χτίζοντας ναούς. Οι Κερκυραίοι για την προσφορά των δύο Αποστόλων, τους ευλαβούνται και προς τιμήν τους υπάρχει περικαλλής ναός, που θεωρείται ο αρχαιότερος στην πόλη.

Οι τίμιες κάρες των Αγίων Αποστόλων Ιάσονος και Σωσιπάτρου φυλάσσονται με ευλάβεια στην ιερά μονή Οσίου Λουκά Βοιωτίας.

Ἀπολυτίκιον 

Ἦχος δ’. Ταχὺ προκατάλαβε.

Δυὰς ἡ ὁμότροπος, τῶν Ἀποστόλων Χριστοῦ, Ἰάσων ὁ ἔνδοξος, Σωσίπατρος ὁ κλεινός, συμφώνως τιμάσθωσαν οὗτοι γὰρ δεδειγμένοι, τὸν τῆς χάριτος λόγον, ηὔγασαν ἐν Κερκύρᾳ, εὐσεβείας τὸ φέγγο

Πώς η Θεία Κοινωνία θεραπεύει τις ψυχοπάθειες;

Επισκέφτηκε κάποτε τον Γέροντα Σεραφείμ Δημόπουλο στη Λάρισα, ένα πνευματικό του τέκνο και είδε έναν ψυχοπαθή με τον συνοδό του να φεύγουν.

Με αυτή την αφορμή τον ρώτησε: «Γέροντα, τι κάνετε με αυτούς; Πως βοηθάτε τους ψυχοπαθείς;»

Και ο Γέροντας απάντησε:

«Τους λέω να τους κοινωνούν συχνά. Το Σώμα και Αίμα του Κυρίου μεταμορφώνει ριζικά όλον τον άνθρωπο. Αναζωογονείται η ψυχή και το σώμα. Γίνεται ένας καινούργιος άνθρωπος με άλλο χαρακτήρα και ψυχισμό. Αλλά και τα κύτταρα αναζωογονούνται. Βλέπω πως πολύ σύντομα βελτιώνονται».

Πρέπει ν’ ανάβουμε κανδήλι και κεριά στους τάφους των κεκοιμημένων μας και γιατί;

Το άναμμα του κανδηλιού στους τάφους των κεκοιμημένων μας, αλλά και γενικά στα σπίτια των χριστιανών δεν έχει να κάνει με μια φολκλοριστική διαιώνιση κάποιας τυπικής παραδόσεως.

To κανδήλι είναι σύμβολο και το φως που εκπέμπει συμβολίζει το φώς του Χριστού, την ίδια την παρουσία του Κυρίου στη ζωή μας, άλλα και την ελπίδα για την αιώνια ζωή, τη ζωή όπως λέγεται του ανεσπέρου φωτός.

Ως σύμβολο λοιπόν το κανδήλι λειτουργεί στη ζωή των πιστών αναγωγικά, όπως και όλα τα άλλα είδη ευλαβείας· άναμμα κεριών, προσφορά θυμιάματος κ.τ.λ. Στην Πάλαια Διαθήκη ο θεός προστάζει το Μωυσή να συμβουλέψει τον αδελφό του ως εξής: «Δώσε εντολή στον Ααρών και τους υιούς του ν’ ανάψουν ακοίμητο λυχνάρι… από το απόγευμα μέχρι το πρωί μπροστά στον Κύριο με προσοχή αυτό πού ορίζεται από το νόμο και είναι αιώνιο σ’ όλες τις γενεές σας»1. Η συνήθεια της τοποθετήσεως των κανδηλιών στους τάφους και τα σπίτια αποτελεί πράξη ευλάβειας των χριστιανών που «ευαρεστεί τον Θεόν και τους Αγίους κι ανακουφίζει μαζί τις ψυχές των πεθαμένων».

Για το άναμμα των κεριών στους τάφους των κεκοιμημένων αναφερόμενος ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης λέει ότι: «ανάπτονται κεριά δια την συγχώρησιν των αμαρτιών των ταύτης προσφερόντων, όσον γάρ αυταί ανάπτουσιν εις τον Θεόν και εις τους Αγίους, τοσούτον συγχωρούνται αι αμαρτίαι εκείνων είτε ζώντων είτε κεκοιμημένων, ως είπεν ο Μάρτυς Δημήτριος εις τον αυτού προσμονάριον, τον τας λαμπάδας κλέπτοντα».3 Και ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός συμβούλευε: «Αδελφοί μου, να μη λυπάσθε δια τούς αποθαμένους σας, αλλά, αν αγαπάς τον αποθαμένον σου, κάμε ό,τι ημπορέσης δια την ψυχήν του· σαρανταλείτουργα, μνημόσυνα, λειτουργίες, κερί, λιβάνι, λάδι, νηστείες, προσευχές, ελεημοσύνη. Βάνει ο Θεός την ευσπλαγχνίαν του και τον σώνει τον αποθαμένον σας και τον βάνει εις τον Παράδεισον ή είναι ελαφροτέρα η κολασίς του. Και όσες γυναίκες φορείτε λερωμένα διά τον αποθαμένον σας να τα εβγάλετε, διατί βλάπτετε και του λόγου σας, βλάπτετε και τους αποθαμένους σας».

Τι συμβολίζει ο ασπασμός των ιερέων κατά τη διάρκεια της Θείας Λειτουργίας

Ο ασπασμός όλων των μελών της σύναξης κατά τη διάρκεια της Θείας Λειτουργίας, πριν να αρχίσει το τμήμα της Αγίας Αναφοράς, συνιστούσε μέρος των αρχέγονων τύπων του μυστηρίου. 

Το κατά Ματθαίο Ευαγγέλιο αναφέρει ότι, «ἐὰν οὖν προσφέρῃς τὸ δῶρόν σου ἐπὶ τὸ θυσιαστήριον κἀκεῖ μνησθῇς ὅτι ὁ ἀδελφός σου ἔχει τι κατὰ σοῦ, ἄφες ἐκεῖ τὸ δῶρόν σου ἔμπροσθεν τοῦ θυσιαστηρίου, καὶ ὕπαγε πρῶτον διαλλάγηθι τῷ ἀδελφῷ σου, καὶ τότε ἐλθὼν πρόσφερε τὸ δῶρόν σου» (Μτ. ε’, 23-24). Η μαρτυρία αυτή είναι θεμελιακή για την καθιέρωση του ασπασμού πριν από την έναρξη της προσφοράς της αναίμακτης θυσίας. Η πατερική παράδοση διδάσκει ότι ο ασπασμός δεν είναι συμβολικός και εικονικός, αλλά η ζώσα έκφραση της ίδιας της αγάπης μεταξύ των μελών της σύναξης.

Η σύγχρονη διάταξη των τελούμενων λειτουργικών τύπων της Ανατολικής Εκκλησίας αγνοεί στην πληρότητά του τον ασπασμό, αφού περιορίζεται πλέον μόνο στον κλήρο. Η αρχική οντολογική υπόσταση του ασπασμού δίνει πλέον τη θέση της σε μια απλή τελετουργική προτροπή, χωρίς ιδιαίτερο νόημα, αφού πρακτικά δεν υφίσταται ο προτρεπόμενος ασπασμός. Η σημασία του ασπασμού αναδεικνύεται μέσα από την ιστορία της Θείας Λειτουργίας, με τη συνεξέταση του τυπικού των αρχέγονων λειτουργικών τύπων, όσο και των αντιστοίχων άλλων χριστιανικών ομολογιών.

Η απόδοση του ασπασμού των μελών της σύναξης ανταλλασσόταν μεταξύ όλων των μελών. Ο αναγκαίος λειτουργικός χρόνος, ώστε να ολοκληρωθεί ο ασπασμός,

ήταν ικανός και δεν καλυπτόταν από μέλος, αφού, σύμφωνα με μαρτυρία του Ιουστίνου, λάμβανε χώρα «παυσάμενοι των ευχών», δηλαδή σταματούσε όχι μόνο η προσευχή, αλλά και η ψαλμωδία.

Οι αρχαίοι λειτουργικοί τύποι δεν αναφέρουν να ψάλλεται κάτι μεταξύ των δύο εκφωνήσεων, στις οποίες μεσολαβούσε ο ασπασμός. Ο ασπασμός, η χερνιψία και η είσοδος των Δώρων, γινόταν σε σιγή, κατά τον τύπο των Αποστολικών Διαταγών και της Λειτουργία του Αποστόλου Μάρκου, μετά ή στο μέσο της ευχής του ασπασμού και τη προσφορά του θυμιάματος.

Το Ευχολόγιο του Σεραπίωνα δεν αναφέρεται στον ασπασμό. Η απουσία αυτή δεν δηλώνει το μεταγενέστερο της εισαγωγής του, δεδομένου ότι αναφέρεται ήδη από τον Κλήμη τον Αλεξανδρέα και τον Ωριγένη. Ο Κοπτικός και ο Αιθιοπικός λειτουργικός τύπος περιλαμβάνουν τον ασπασμό μετά την απαγγελία του Συμβόλου της Πίστεως.

Ο ασπασμός είναι μέχρι σήμερα συστατικό τμήμα της Θείας Λειτουργίας της Αρμενικής Εκκλησίας και μεταδίδεται προς όλα τα μέλη της σύναξης. Ενόσω ο λαός ψάλλει τον ύμνο «Ο Χριστός εν τω μέσω ημών επεφάνη», όσοι διακονούν στο ιερό ασπάζονται το χέρι του ιερέα. Στη συνέχεια, ένας εξ αυτών μεταδίδει τον ασπασμό στον πρώτο του χορού, από τον οποίο ένας τον μεταδίδει στο λαό και έτσι αποδίδεται ο ασπασμός σε ολόκληρη τη σύναξη. Το ίδιο ισχύει σχεδόν και για τις Ελληνόρρυθμες Ρωμαιοκαθολικές συνάξεις, όπου ο ασπασμός μεταδίδεται μεταξύ των μελών με χειραψία, μεταξύ των κοντινών πιστών, χωρίς να ασπάζονται όλοι όλους.

Ο τύπος του Αποστόλου Ιακώβου του Αδελφοθέου, σύμφωνα με την προσαρμοσμένη στη σύγχρονη τέλεσή του τυπική διάταξη, ορίζει τον ασπασμό διά χειραψίας, με την ταυτόχρονη χαμηλόφωνη αναφώνηση του στίχου: «Η ειρήνη του Θεού μεθ’ ημών» και ενόσω ο χορός ψάλλει σε αργό μέλος τον στίχο «Ἀγαπήσω σε, Κύριε, ἡ ἰσχύς μου. Κύριος στερέωμά μου καὶ καταφυγή μου καὶ ῥύστης μου» (Ψαλμ. ιζ’, 1).

 Οι διακονικές εκφωνήσεις, οι οποίες καλούν τα μέλη της σύναξης να ανταλλάξουν ασπασμό, προέτρεπαν να εκδηλώσουν την μεταξύ τους αγάπη με την απόδοση φιλιού. Οι λειτουργικοί τύποι των Αποστολικών Διαταγών και Ιακώβου του Αδελφοθέου περιλάμβαναν την εκφώνηση: «Αγαπήσωμεν (ή ασπασώμεθα) αλλήλους εν φιλήματι αγίω», ενώ ο τύπος του Αποστόλου Μάρκου: «Ασπάσασθε αλλήλους εν φιλήματι αγίω».

Οι βυζαντινοί λειτουργικοί τύποι είχαν αντίστοιχη προτροπή, μέχρι τον Στ’ αι., κατά τον οποίο έγινε η εισαγωγή του Συμβόλου της Πίστεως. Το πρώτο μέρος της σώζεται ως σήμερα, τόσο στη Θεία Λειτουργία του ι. Χρυσοστόμου, όσο και σε εκείνη του Μεγάλου Βασιλείου: «Ἀγαπήσωμεν ἀλλήλους». Το δεύτερο τμήμα της εν λόγω εκφώνησης «ἵνα ἐν ὁμονοίᾳ ὁμολογήσωμεν» συνιστά διασκευή της αρχικής εκφώνησης, που καλούσε σε ασπασμό, αφού έγινε η εισαγωγή του Συμβόλου της Πίστεως. Η αρχική εκφώνηση, επομένως, προσαρμόστηκε στα νέα δεδομένα, αφού ατόνησε η απόδοση του ασπασμού, ενώ όλο το βάρος της έπεσε στην Ομολογία της Πίστεως.

Η μελώδηση του ψαλμικού στίχου «Ἀγαπήσω σε, Κύριε, ἡ ἰσχύς μου» συνιστά κατάλοιπο της αρχαίας συνήθειας να λέγεται από κάθε μέλος, όταν ασπαζόταν κάποιο άλλο. Οι αρχαίες διατάξεις και τα χειρόγραφα της Θείας Λειτουργίας αναφέρουν ότι ο στίχος αυτός λεγόταν μία ή τρεις φορές, ακόμα και ότι συνοδευόταν από το δεύτερο στίχο του ιδίου Ψαλμού: «Ο Θεός μου βοηθός μου, ἐλπιῶ ἐπ᾿ αὐτόν».

Η επίμονη αναφορά των χειρογράφων στο «Ἀγαπήσω σε» μαρτυρά την αρχαϊκότητα και την καθολικότητα της απαγγελίας του. Η ψαλμωδία του έως σήμερα κατά τον ασπασμό του κλήρου στα συλλείτουργα συνηγορεί στη θέση, ότι ο στίχος αυτός συνόδευε τον ασπασμό, όμως με κάθε επιφύλαξη, δεδομένου ότι έχουν παρέλθει αρκετοί αιώνες από την έκπτωση της καθολικότητας του ασπασμού.

Η εισαγωγή στο σημείο αυτό του στίχου: «Πατέρα, Υἱόν και Άγιον Πνεῦμα, Τριάδα ὁμοούσιον και ἀχώριστον» ήρθε σαν απόρροια της έκπτωσης του ασπασμού και της εισαγωγής του Συμβόλου της πίστεως. Η μελώδηση του στίχου αυτού προετοιμάζει τη σύναξη για την από κοινού απαγγελία του Συμβόλου. Η βαρύτητα της διακονικής εκφώνησης δίνεται, εν προκειμένω, στο Σύμβολο, σε αντίθεση με τα συλλείτουργα, όπου ο ασπασμός είναι ενεργός και το βάρος της διακονικής εκφώνησης πέφτει σε εκείνον και όχι στην Ομολογία της Πίστεως, που ούτως ή άλλως θα ακολουθήσει.

“Αν βλέπαμε με ποια δόξα λειτουργεί ο Ιερέας, θα πέφταμε καταγής”!

«Αν θα έβλεπαν οι άνθρωποι με ποια δόξα λειτουργεί ο ιερεύς, θα έπεφταν καταγής μπροστά στο όραμα αυτό. Κι αν ο ίδιος ο ιερέας έβλεπε τον εαυτό του, σε ποιά ουράνια δόξα βρίσκεται κατά την τέλεση του λειτουργήματός του, τότε θα γινόταν μεγάλος ασκητής και θα αγωνιζόταν να μή θλίψη με τίποτε τη χάρη του Αγίου Πνεύματος που ζή μέσα του». Με αυτά τα λόγια ο άγιος Σιλουανός ο Αθωνίτης περιγράφει το πρόσωπο του κληρικού και την ιερή διακονία του στο θυσιαστήριο της Εκκλησίας μας.

 Τόση μεγάλη τιμή επιφυλάσσει η αγάπη του Θεού στον άνθρωπο εκείνον, ο οποίος ελεύθερα και αβίαστα λέγει το δικό του «ναι» στο κάλεσμα του Θεού και στην πρόσκληση εκείνη που απευθύνει σ’αυτόν ο Μέγας Αρχιερεύς Ιησούς Χριστός, διότι κατά τον άγ. μάρτυρα Ιουστίνο «πηγή της ιερωσύνης όλων των ιερωμένων είναι ο Χριστός. Αυτό σημαίνει ότι και οι απόστολοι που πήραν την ιερωσύνη από Αυτόν, και οι σημερινοί ιερείς που χρονικά απέχουν τόσα χρόνια από την παρουσία του Χριστού στη γή, έχουν όλοι την ίδια σχέση με το Χριστό και έχουν όλοι εξ ίσου πλήρη και εξ ίσου τέλεια την ιερωσύνη του Χριστού».

Ο δε Αγ.Νικόλαος Επίσκοπος Αχρίδος σημειώνει ότι: «Όταν ασπάζεστε το χέρι του ιερέα σας, ασπάζεστε όλη την αλυσίδα των όσιων και αγίων ιερέων και ιεραρχών, από τους αποστόλους μέχρι σήμερα… Ασπάζεσθε όλους τους επίγειους Αγγέλους και ουρανίους ανθρώπους, που όταν ήταν στη γή κοσμούσαν την Εκκλησία και τώρα στολίζουν τον ουρανό!».

Εφόσον, λοιπόν, έτσι έχουν τα πράγματα, άραγε ποιός είναι ο τέλειος, ποιός ο καθαρός, ποιός ο άμεμπτος, προκειμένου να στολισθεί με το χάρισμα της ιερωσύνης; Η Εκκλησία μας λέγει ότι κανείς δεν είναι άξιος για να λάβει ένα τέτοιο μεγάλο δώρο και μια τέτοια ουράνια προσφορά! Όσο άξιος και αν είναι! Όση καλωσύνη και αν έχει! Όσες γνώσεις και ικανότητες και αν διαθέτει! Μόνο, λοιπόν, με τη φιλαθρωπία, την αγάπη και τη συγκατάβαση του Θεού καθίσταται άξιος, όσο γίνεται ανθρωπίνως!

 Λέγει κάπου ένας άγιος της Εκκλησίας μας ότι «δεν πρέπει ποτέ να ξεχνάμε πως στην ιερωσύνη είμαστε όλοι μας ανάξιοι. Γι’αυτό, λοιπόν, ιερέα μου πρόσεχε. Περιφρούρισε τον εαυτό σου. Εκείνος που τολμάει και λέγει, ότι είναι άξιος να γίνει ιερεύς, δεν έχει τα λογικά του καλά! Κάθε φορά, λοιπόν, που λειτουργείς, τον εαυτό να ελεεινολογείς. Και να λες: Ιλάσθητοί μοι τω αμαρτωλώ».

Πόσο συγκλονιστικά είναι αυτά τα λόγια του αγίου, τα οποία μας οδηγούν στη διαπίστωση ότι χωρίς τη Θεία Χάρη κανένας δεν μπορεί να ανταποκριθεί στο κάλεσμα αυτής της υψηλής τιμής, που προέρχεται από την Θεάνθρωπο Κύριό μας, που ήλθε στον κόσμο για να καταργήσει το κράτος του θανάτου! Να ανακαινίσει και να μεταμορφώσει τον πληγώμενο από τα πάθη και τις αμαρτίες άνθρωπο! Να τον οδηγήσει στην αιώνια ζωή και να τον κάμει τελικά συμμέτοχο στην ανέσπερη Βασιλεία Του!

Ιδού, λοιπόν, τι λαμβάνει ο κτιστός από τα χέρια του Ακτίστου. Την ιερωσύνη!!! Είναι λίγο; Είναι ελάχιστο; Είναι ασήμαντο; Είναι δευτερεύον και τριτεύον; Φυσικά όχι και σε καμμία περίπτωση. Αντιθέτως είναι τό σπουδαιότερο πνευματικό αξίωμα και υπούργημα που μπορεί να δώσει ο Πολυέλεος Θεός στον χοϊκό άνθρωπο, διότι τον κάμει σύνεργό στο σωτηριώδες έργο Του.

Λέγει κάπου ο αγ. Ισίδωρος ο Πηλουσιώτης: «Σαν άλλο λύχνο ανάβει ο Θεός τον ιερέα και τον τοποθετεί επάνω στο λυχνοστάτη της ολόφωτης ιερατικής διακονίας. Τον θέλει να φεγγοβολά, να φωτίζει την ΕκκλησίαΤου. Η πίστη του, η δίδασκαλία και η ζωή του να μην έχουν καμμιά κηλίδα πλάνης και αμαρτίας. Γιατί; Για να βλέπουν τα πλήθη των πιστών το αστραποβόλημα της αγίας προσωπικότητάς του, να κατευθύνονται στην αρετή και να δοξάζουν το μεγάλο Θεό».

 Είναι τέτοιο το ύψος της ιερωσύνης, ώστε εκείνος που το κατέχει αξιώνεται «να δίδει την Άκτιστη Χάρη του Θεού μέσα από τα μυστήρια της Εκκλησίας μας κυρίως δε με τη Θεία Ευχαριστία. 

Να λαμβάνει θέση μεγαλύτερη από τους αγγέλους. Να γίνεται μεσίτης μεταξύ Θεού και ανθρώπων. Να διακονεί τις ανάγκες των πιστών.  Να ασκεί τη φιλανθρωπία».

 Να θυσιάζει τον εαυτό του για τον πλησίον. Ο Κύριός μας Ιησούς Χριστός έπλυνε τα πόδια των μαθητών Του. Και των δώδεκα μαθητών Του χωρίς να εξαιρέσει τον Ιούδα.

 Ο κληρικός καλείται σε κάθε στιγμή της ζωής του τον Κύριο Του να μιμείται. Να θυσιάζεται για το λαό του Θεού. Στην καρδιά του πρέπει να χωράνε οι πάντες χωρίς καμμιά εξαίρεση! 

Να καίγεται, όπως η λαμπάδα, για να φωτίζονται και να ζεσταίνονται οι καρδιές των πονεμένων ανθρώπων, διότι στις εξοχές της ανοιχτής καρδιάς βρίσκει ο άνθρωπος την ανάπαυση και τη γαλήνη. Να φωτίζει με τα λόγια και έργα του το σκοτάδι που επικρατεί στις μέρες μας εξαιτίας πρωτίστως της πνευματικής και ηθικής κρίσεως, η οποία προέρχεται από την απροθυμία των ανθρώπων να ζήσουν την εν Χριστώ ζωή.